-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 2
/
leesmij.html
61 lines (40 loc) · 6.29 KB
/
leesmij.html
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
<html>
<head>
<title>Belastingkohier Haarlem 1887</title>
</head>
<body>
<h1>Belastingkohier Haarlem 1887</h1>
<h2>De bron</h2>
<img src="T3470-1887-001.png" alt="voorpagina">
<p>Directe belastingen (dus niet de indirecte belastingen oftewel accijnsen) werden in de 19e eeuw geheven door de gemeente. Deze stelde daarvoor een zogenaamd <a href="http://archiefwiki.org/wiki/Kohier">kohier</a> op, een boekwerk waarin voor elke belastingplichtige werd ingeschreven hoeveel belasting moest worden betaald en hoe men tot deze aanslag was gekomen.</p>
<p>Basis voor de aanslag vormde de "klasse" waarin de belastingplichtige werd geschaald. Deze schalen waren afhankelijk van een schatting van het bedrag dat de belastingplichtige per jaar had te besteden. Belastingplichtigen deden hiervan zelf aangifte. In sommige gevallen werd de klasse "ambtshalve" (dat wil zeggen door de ambtenaar) gedaan. Het bedrag werd de "vertering" genoemd. Belastingklasses varieerden van 1 tot en met 27. Er waren aparte belastingklasses A en B geintroduceerd voor inwonende personen, zonder gezin. Meestal betrof het volwassen kinderen met een eigen inkomen, al dan niet uit vermogen.</p>
<img src="T3470-1887-006b.png" alt="gescande pagina uit het belasting kohier">
<p>De omvang van het gezin zorgde voor een "aftrekpost". Afhankelijk van de hoeveelheid personen die de belastingplichtige had te onderhouden werd een bepaald bedrag op de vertering in mindering gebracht. In het kohier werd daarom ook de omvang van het gezin opgenomen.</p>
<p>Het uiteindelijke bedrag dat moest worden betaald, was een percentage van de vertering na aftrek voor de gezinsomvang.</p>
<p>De belastingontvanger ging oorspronkelijk langs de huizen om de vertering en daarmee de belastingklasse van een hoofdbewoner in te schatten. De volgorde waarin personen zijn opgenomen in het kohier werd daarom uit traditie bepaald door de volgorde waarin de belastingontvanger langs de deuren ging. De stad was ingedeeld in 6 "afdelingen" en binnen die afdelingen zijn inschrijvingen per adres opgenomen.</p>
<p>Het kohier werd tussen 1881-1885 in opdracht van het gemeentebestuur gedrukt en verspreid (Raadsvergadering 20 apr 1881, p. 231, Raadsvergadering 4 nov 1885, p. 85). Later werd hiervoor een subsidie verstrekt aan een drukker, die het werk voor eigen risico kon drukken (Raadsvergadering 27 jan 1886, p. 10-11). Inkomsten kwamen daarbij uit advertenties.</p>
<p>Blijkbaar had niemand er bezwaar tegen om met naam en toenaam opgenomen te worden in een gedrukte publicatie van het kohier. Er kon in worden opgezocht hoe rijk iemand werd ingeschat. Ook deed het voor een deel van de inwoners van Haarlem dienst als een goedkoop adresboek. Daarnaast zal de publicatie gewerkt hebben bij de sociale controle: door jouw aanslag met die van anderen te vergelijken kon je bezwaar maken als je de aanslag te hoog vond. Bovendien: wellicht had iemand zich minder rijk voorgedaan dan hij was (door bijvoorbeeld het zilver te verstoppen). Buren konden dat als geen ander controleren. De gemeenteraad zei hierover: "Het is toch niet te ontkennen, dat het algemeen verkrijgbaar stellen van het kohier bevorderlijk kan zijn aan een gelijkmatige toepassing der belastingverordening." (Raadsvergadering 27 jan 1886, p. 10)</p>
<p>Vanaf 1894 wordt de belasting niet langer geheven op "vertering" maar op "inkomen". De belastingplichtige moest daarvoor aangifte doen. De drukker verzocht de gemeenteraad ook nu het belastingkohier te mogen uitgeven. B&W adviseerde de gemeenteraad daarop het belastingkohier nu niet meer in druk te laten verschijnen, omdat "de verordening tot heffing eener plaatselijke directe belasting naar het inkomen volgens ons oordeel het beginsel van geheimhouding der aanslagen huldigt". Zij halen daarbij enkele artikelen uit de verordening aan waaruit de geheimhouding blijkt: de aanslag dient in een gesloten envelop te worden verstuurd. Blijkbaar meende de gemeenteraad dat geheimhouding van de aanslag gewenst was, anders zou deze maatregel overbodig zijn. Het verzoek van de drukker werd afgewezen. (Raadsvergadering 19 september 1894, p.407-409)</p>
<p>De scans op deze website zijn gemaakt door het <a href="http://www.socialhistory.org/">Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis</a>, die ook de beheerder is van het <a href="http://hdl.handle.net/10622/D0A4DFE3-669C-4696-A545-25A71AC13B54">exemplaar dat is gescand</a>.</p>
<h2>Literatuur</h2>
<p><i>Verslagen van het verhandelde in de zittingen van den raad der gemeente Haarlem</i>, te Haarlem bij Joh. Enschede en Zonen, 1881-1894, geraadpleegd in de studiezaal van het <a href="http://www.noordhollandsarchief.nl">Noord-Hollands Archief</a>.</p>
<p>P.M.M. Klep, A. Lansink en W. van Mulken, <i>Broncommentaren I : de kohieren van de gemeentelijke hoofdelijke omslag 1851-1922</i>, Arnhem/Nijmegen, 1982. (<a href="http://www.historici.nl/pdf/Broncommentaren/voorlopig/Broncommentaren_I-006_014.pdf">Hier beschikbaar</a>). Deze tekst geeft meer verwijzingen naar relevante literatuur en doet ook ideeen aan de hand van mogelijke onderzoeksvragen die kunnen worden gesteld.</p>
<h2>De data</h2>
<img src="T3470-1887-006a.png" alt="originele toelichting">
<p>De scans van het kohier zijn bewerkt met Optical Character Recognition. Hierna is met behulp van zoek-en-vervang acties de data gestructureerd tot een spreadsheet. Omdat de getallen met elkaar in verband staan (immers: de grondslag minus de gezinsomvang keer een vast bedrag keer het belastingpercentage is de aanslag), kon worden nagegaan waar fouten waren opgetreden bij de herkenning van cijfers. Ook de volgorde van de adressen maakte dat geautomatiseerd kon worden nagegaan waar fouten waren opgetreden bij het herkennen van huisnummers. Met de hand zijn deze fouten gecorrigeerd.</p>
<p>Foutloos zal het bestand niet zijn. Enerzijds omdat de handmatige correcties fout kunnen zijn gegaan, maar anderzijds ook omdat in sommige gevallen zet- en rekenfouten in het drukwerk zijn opgenomen. Het bestand kan worden geopend met een spreadsheet programma zoals Excel.</p>
<p>In het bestand is het onderstaande rijtje kolommen opgenomen. De naam van de kolom is in het bestand opgenomen in de eerste rij.
<ul>
<li>pagina</li>
<li>straatnaam</li>
<li>huisnummer</li>
<li>voorletters</li>
<li>achternaam</li>
<li>belastingklasse</li>
<li>gezinsomvang</li>
<li>grondslag</li>
<li>aanslag</li>
</ul>
</p>
</body>
</html>