28-Jataka-2.txt

j ii_utf8 [pts vol j - 2] [\z j /] [\f ii /]
[pts page 003] [\q   3/]
[bjt page 062] [\x  62/]
dukanipāto
1. daḷhavaggo

151. daḷhaṁ daḷhassa khipati malliko 1- mudunā muduṁ
sādhumpi sādhunā jeti asādhumpi asādhunā,
etādiso ayaṁ rājā maggā uyyāhi sārathi.

[pts page 004] [\q   4/]
152. akkodhena jite kodhaṁ asādhuṁ sādhunā jine,
jine kadariyaṁ dānena saccena alikavādinaṁ 2-
etādiso ayaṁ rājā maggā uyyāhi sārathiti.
1. rājovādajātakaṁ.

[pts page 007] [\q   7/]
153. asamekkhitakammantaṁ turitābhinipātinaṁ,
sāni kammāni tappetti uṇhaṁ vajjhohitaṁ mukhe.

[pts page 008] [\q   8/]
154. sīho ca sīhanādena daddaraṁ abhinādayi,
sutvā sīhassa nigghosaṁ sigālo dassare vasaṁ
hīno santāsamāpādi hadayañcassa apphaliti.
2. sigālajātakaṁ.

[pts page 010] [\q  10/]
155. catuppado ahaṁ samma tvampi samma catuppado, 3-
ehi siha nivattassu kinnu hito palāyasi.

[pts page 011] [\q  11/]
156. asuvi putilomosi duggandho vāsi sukari,
sace yujjhitukāmosi jayaṁ samma dadāmi teti.
3. sukarajātakaṁ.

[pts page 014] [\q  14/]
157. idhuragānaṁ pavaro 4- paviṭṭho
selasasa vaṇṇena pamokkha micchaṁ,
brahmañca vaṇṇaṁ apacāyamāno
khubhukkhito no visahāmi. bhottuṁ.

1. khattiko - machasaṁ, khalliko - syā. 2. sabbetālikavādinaṁ - machasaṁ, syā
3. samma - machasaṁ, syā 4. pavaraṁ - simu.

[bjt page 064] [\x  64/]
158. so brahmagunno cirameva jiva
dibbā 1- ca te pātubhavantu bhakkhā,
yo brahmavaṇṇaṁ 2- apacāyamāno
khubhukkhino no visabhāsi hottunti.
4. uragajātakaṁ.

[pts page 016] [\q  16/]
159. jiva vasassataṁ gagga 3- aparāni ca visatiṁ 4-
mā maṁ pisāvā khādantu jiva tvaṁ saradosataṁ.

160. tvampi vassasataṁ jiva aparāni ca visatiṁ,
visaṁ pisāvā khādantu jiva tvaṁ saradosatanti.
5. gagagajātakaṁ. 5-

[pts page 022] [\q  22/]
161. alinacittaṁ nissāya pahaṭṭhā mahati camu,
kosalaṁ senāsantuṭṭhaṁ ṁvagāhaṁ 6- agāhayi.

162. evaṁ nissayasampanno bhikkhu āraddhaviriyo,
bhāvayaṁ kusalaṁ dhammaṁ yogakkhemassa pattiyā.
pāpuṇe anupubbena sabbasaṁyojanakkhayanti.
6. alīnacittajātakaṁ.

[pts page 028] [\q  28/]
163. yena kāmaṁ paṇāmeti dhammo balavataṁ migī,
+unnadanti vijānāhi jātaṁ saraṇato bhayaṁ.

[pts page 029] [\q  29/]
164. api cepi dubbalo mitto mittadhammesu tiṭṭhati,
so ñātako ca bandhu ca so mitto so ca me sakhā dāyini mātimaññittho 7- sigālo mama pāṇadoti.
7. guṇapātakaṁ.

[pts page 031] [\q  31/]
165. na idaṁ visamasilena soṇena suhanussaha,
suhanupi tādisoyeva yo soṇassa gocaro.

1. dibyāva - machasaṁ, syā 2. brahmaṁ cakkaṁ - machasaṁ 3. bhagga - machasaṁ, syā
4. visati - machasaṁ, syā 5. bhaggajātakaṁ - machasaṁ, syā
6. jivaggāhaṁ - aṭṭhakathā, machasaṁ, syā +unnatadantitipi pāṭhoyeva.
7. mābhimaññabho - machasaṁ, syā mātimaññikhebhā.

[pts page 032] [\q  32/]
[bjt page 066] [\x  66/]
166. pakkhāndinā pagabbhena 1- sandanakhādinā
sameti pāpaṁ pāpena sameti asatā asanti. 2-
8. suhanujātakaṁ.

[pts page 033] [\q  33/]
167. udetayaṁ cakkhumā ekarājā
harissavaṇṇo paṭhavippabhāso,
taṁ taṁ namassāmi harissavaṇṇaṁ paṭhavippabhāsaṁ
tayajja guttā viharemu divasaṁ.

[pts page 034] [\q  34/]
168. ye brāhmaṇo vedagu sabbadhamme
te me namo te ca maṁ pālayantu,
namatthu khuddhānaṁ namatthu bodhiyā
namo vimuttānaṁ namo vimuttiyā.
imaṁ so parittaṁ katvā moro carati phasanā.

[pts page 035] [\q  35/]
169. apetayaṁ cakkhumā ekarājā
harissavaṇṇo paṭhavippabhāso,
taṁ taṁ namassāmi harissavaṇṇaṁ paṭhavippabhāsaṁ
tayajja guttā viharemu rattiṁ.

170. ye brāhmaṇo vedagu sabbadhamme
te me namo te ca maṁ pālayantu,
namatthu khuddhānaṁ namatthu bodhiyā
namo vimuttānaṁ namo vimuttiyā.
imaṁ so parittaṁ katvā moro vāsamakappayī'ti.
9. morajātakaṁ.
1. pagabbena - machasaṁ. 2. satanti - syā.

[pts page 040] [\q  40/]
[bjt page 068] [\x  68/]
171. evameva nūna 1- rājānaṁ vedehaṁ mithilaggahaṁ,
assā vahanti ājaññā yathā haṁsā vinilakaṁ.

172. vinila duggaṁ bhajasi abhumiṁ tāta sevasi,
gāmantikāni 2- sevassu etaṁ mātālayaṁ tavā'ti.
10. vinilakajātakaṁ
daḷahavaggo paṭamo.

tassuddānaṁ:
varamallikadaddarasukarako
uraguntama pañcama gaggavaro,
mahati camu yā ca silālavaro
suhanuttamamoravinīla dasa.
1. evamevanu - machasaṁ. (kāni) 2. gāmantarāni - machasaṁ. gāmanta syā.

[pts page 042] [\q  42/]
[bjt page 070] [\x  70/]
2. santhavavaggo
173. na satthavaṁ kāpurisena kayirā
ariyo hi ariyena pajānamatthaṁ
virānuvutthopi karoti pāpaṁ
gajo yathā indasamānagottaṁ.

174. yaṁttheva 1- jaññā sadiso mamanti
silena paññāya sutena cāpi.
teneva mettiṁ kayirātha saddhiṁ,
sukhāvaho 2- sappurisena saṅgamoti.
1. indasamānagottajātakaṁ.

[pts page 044] [\q  44/]
175. na satthavasmā paramatthi pāpiyo
yo satthavo kāpurisena hoti,
santappito sappinā pāyasena 3-
kicchā kataṁ paṇṇakuṭiṁ adaḍḍhahi.

[pts page 045] [\q  45/]
176. na santhavasmā paramatthi seyyo
yo santhavo sappurisena hoti,
sīhassa vyagghassa ca dīpino ca
sāmā mukhaṁ lehati santhavenā'ti.
2. santhavajātakaṁ.

[pts page 048] [\q  48/]
177. kāḷā migā setadantā tava ime 4-
parosataṁ hemajālāhisañchantā, 5-
te te dadāmiti susima brūsi
anussaraṁ pettipitāmahānaṁ.

[pts page 049] [\q  49/]
178. kāḷā migā setadantā mama ime 6-
parosataṁ hemajālābhisañjantā,
te te dadāmiti vadāmi māṇava
anussaraṁ pettipitāmahānatti.
3. susīmajātakaṁ.

1. yadeva - syā 2. sukhohave - machasaṁ, syā 3. pāyāsena - machasaṁ, syā
4. tavime - machasaṁ syā 5. jālābhichannā - machasaṁ syā 6. mamime - syā, mamime - machasaṁ.

[pts page 051] [\q  51/]
[bjt page 072] [\x  72/]
179. yannu gijjho yojanasataṁ kuṇapāni avekkhati,
kasmā jālañca pāsañca āsajjāsi na khujjhasi.

[pts page 052] [\q  52/]
180. yadā parābhavo hoti poso jīvitasaṅkhaye,
atha jālañca pāsañca āsajjāpi na khujjhati'ti.
4. gijjhajātakaṁ.

[pts page 053] [\q  53/]
181. sandhiṁ katvā amittena aṇḍajena jalākhuja,
vivariya dāṭhaṁ sesī kuto taṁ 1- bhayamāgataṁ.

182. saṅketheva amittasmiṁ mittasmimpi na vissase,
abhayā bhayamuppannaṁ api mulāni kantati'ti.
5. nakulajātakaṁ.

[pts page 056] [\q  56/]
183. upasālhakanāmānaṁ sahassāni catuddassa,
asmiṁ padese daḍḍhāni natthi loke anāmataṁ.

184. yambhi saccañca dhammoca ahiṁsā saṁyamo damo,
etadariyā sevanti etaṁ loke anāmatatti.
6. upasāḷhajātakaṁ.

[pts page 057] [\q  57/]
185. abhutvā bhikkhasi bhikkhu na hi bhutvāna bhikkhasi,
bhutvāna bhikkhu bhikkhassu mā taṁ kālo upaccayā.

[pts page 058] [\q  /]
186. kālaṁ vohaṁ na jānāmi channo kālo na disasti,
tasmā abhutvā bhikkhāmi mā maṁ kālo upaccagāti.
7. samiddhijātakaṁ.

1. te - machasaṁ, syā

[pts page 060] [\q  60/]
[bjt page 074] [\x  74/]
187. seno balasā patamāno lāpa gocaraṭhāyinaṁ,
sahasā ajjhappanno maraṇaṁ tenupāgami.

188. sohaṁ nayena sampanno pettike gocare rato,
apetasattu modāmi sampassaṁ[c1] atthamattanoti.
8. satuṇagghijātakaṁ.

[pts page 061] [\q  61/]
189. yo ce mettena cittena sabbalokānukampati,
uddhaṁ adho ca tirayañca appamāṇena sabbaso.

190. appamāṇaṁ hitaṁ cittaṁ paripuṇṇaṁ subhāvitaṁ,
yaṁ pamāṇakataṁ kammaṁ na taṁ tatrāvasissatī'ti.
9. arakajātakaṁ.

191. tāyaṁ pure untamati 1- toraṇagge kakaṇṭako,
mahosadha vijānāhi kena thaddho kakaṇṭako.

192. aladdhapubbaṁ laddhānaṁ addhamāsaṁ kakaṇṭako,
atimaññati rājānaṁ vedehaṁ mithilaggahanti.
10. kakaṇṭaka jātakaṁ+.
sanathavavaggo dutiyo
tassuddānaṁ:
atha indasamānasapaṇṇakuṭi
susimuttamagijjhajalākhujakā,
upasāḷhaka bhikkhu salāpavaro
atha mentavaro dasa unnamatīti.

1. onamatīti - aṭṭhakathā dukanipāta. + mahāummaggajātako.
[c1] modā sampassaṁmi

[pts page 065] [\q  65/]
[bjt page 076] [\x  76/]
3. kalyāṇadhammavaggo
193. kalyāṇadhammoti yadā janinda
loke samaññā anupāpuṇāti,
tasmā na hīyetha naro sapañño
hiriyāpi santo dhuramādiyanti.

194. sāyaṁ samaññā idha ma'jjapattā
kalyāṇadhammoti janinda loke,
tā'haṁ samekkhaṁ idha pabbajissaṁ.
na hi ma'tthi chando idha kāmabhoge'ti.
1. kalyāṇadhammajātakaṁ.

[pts page 067] [\q  67/]
195. ko nu saddena mahatā abhinādeti daddaraṁ,
kiṁ sihā nappaṭinaddanti 1- ko nāmeso migādhibhu

196. adhamo vigajātānaṁ sigālo tāta vassati,
jātimassa jigucchannā tuṇhī sīhā samacchareti.
2. daddarajātakaṁ.

[pts page 069] [\q  69/]
197. tāta māṇavako phaso tālamulaṁ apassito,
agārakañcidaṁ atthi handa demassa'gārakaṁ.

198. mā kho taṁ tāta pakkosi duseyya no agārakaṁ,
netādisaṁ mukhaṁ hoti brāhmaṇassa susilino'ti.
3. makkaṭajātakaṁta

[pts page 071] [\q  71/]
199. adambha te vāri pahutarūpaṁ 2-
ghammābhitattassa pipāsitassa,
sodāni pitvāna kikiṁ kirosi
asaṁgamo 3- pāpajanena seyyo.

200. ko te suto vā diṭṭho vā sīlavā nāma makakaṭo,
idāni ko taṁ ūhacca 4- phasā asmāka dhammatā'ti.
4. dutiyamakkaṭajātakaṁ.

1. na sihā paṭinādanti - machasaṁ taṁ sihā nappaṭinadanti. - syā
2. bahutatrūpaṁ - machasaṁ bahutarūpaṁ - syā 3. saṅgamo na - syā
4. ubhajjaṁ - machasaṁ obhabbaṁ - syā.

[pts page 073] [\q  73/]
[bjt page 078] [\x  78/]
201. sabbesu kira bhutesu santi silasamāhitā,
passa sākhā migaṁ jammaṁ ādiccamupatiṭṭhati.

202. nāssa sīlaṁ vijānātha anaññāya pasaṁsatha
aggihutañca ūhantaṁ 1- dve ca hinnā kamaṇḍalu'ti.
5. ādiccupaṭṭhānajātakaṁ.

203. khālo vatāyaṁ dumasākhagocaro
paññā janinda nayimassa vijjati,
kaḷāyamuṭṭhaṁ avakiriya kevalaṁ
ekaṁ kaḷāyaṁ patitaṁ gavesati.

204. evameva mayaṁ rāja ye caññe atilohino,
appena bahu jiyyāma 2- kaḷāyeneva vānaroti.
6. kaḷāyamuṭṭhijātakaṁ.

[pts page 077] [\q  77/]
205. dhanuhattha kalāpehi nettiṁsavaradhārihi,
samantā parikiṇṇamhā kathaṁ mokkho bhavissati.

[pts page 078] [\q  78/]
206. appeva bahukiccānaṁ attho jāyetha koci naṁ,
atthi rukkhassa acchinnaṁ khajjataññeva tindukanti.
7. tindukajātakaṁ.

[pts page 080] [\q  80/]
207. janittamme bhavittamme 3- iti paṅke avassayiyi,
taṁ maṁ paṅko ajjhabhavi yathā dubbalakaṁ tathā
taṁ taṁ vadāmi bhaggava suṇohi vacanaṁ mama.

1. ubhadaṁ - machasaṁ, ubhanaṁ - syā 2. bahuṁ jeyyāma - syā 3. janitaṁ me bhavitaṁ me - syā

[bjt page 080] [\x  80/]
208. gāme vā yadi raññe sukhaṁ yatrādhigacchati,
taṁ janintaṁ bhavintañci 1- purisassa pajānato,
yamhi jive tamhi 2- gacche na niketahato siyāti.
8. kacchapajātakaṁ.

[pts page 084] [\q  84/]
209. tañca appañca ucchiṭṭhaṁ tañca kicchena no adā,
sohaṁ brāhmaṇajātiko maṁ bhuttaṁ tampi uggataṁ.

210. evaṁ dhammaṁ niraṁ katvā yo adhammena jīvati,
satadhammova lābhena laddhenapi na ndatī'ti.
9. satadhammajātakaṁ.

[pts page 086] [\q  86/]
211. duddadaṁ dadamānānaṁ dukkaraṁ kammakubbataṁ,
asanto nānukubbanti sataṁ dhammo durannayo.

212. tasmā satañca asatañca nānā hoti ito gati,
asanto nirayaṁ yanti santo saggaparāyaṇā'ti.

10. duddadajātakaṁ.
kalaṇāṇadhammamaggo tatiyo.
tassuddānaṁ:
susamaññamigādhibhu māṇavako
vāripahutarūpādiccupaṭṭhānā,
sakaḷāyasatindukapaṅka puna
satadhamma sududdadakena dasa.

1. taṁ janitaṁ bhavitañca "jānitaṁ - syā bhāvitanti dighavasenāpi pāṭho soyevattho aṭṭhakathā 2. yahiṁ jive kahiṁ gacche - syā.

[pts page 091] [\q  91/]
[bjt page 082] [\x  82/]
4. asadisamaggo
213. dhanuggaho asadiso rājaputto mahabbalo,
durepāti 1- akkhaṇavedhi mahākāyappadālano.

214. sabbāmitte raṇaṁ katvā na ca kiñci viheṭhayi 2-,
bhātaraṁ sotthiṁ natvāna sañña maṁ ajjhupāgamī'ti.
1. asadisajātakaṁ.

[pts page 095] [\q  95/]
215. saṅgāmāvacaro suro balavā iti vissuto,
kinnu toraṇamāsajja paṭikkamasi tuñjara.

216. omadda khippaṁ paḷighaṁ phasikāni ca abbaha, 2-
toraṇāni 4- pamadditvā khippaṁ pavisa kuñjarāti.
2. saṅgāmāvacarajātakaṁ.

[pts page 097] [\q  97/]
217. +vāḷodakaṁ apparasaṁ nihīnaṁ
pitvā mado jāyati gadrabhānaṁ,
imañca pitvāna rasaṁ paṇitaṁ
mado na sañjāyati sindhavānaṁ.

218. appaṁ pivitvāna nibhinajacco
so majjati 5- tena janinda phuṭṭho,
dhorayhasīlo ca kulambhi jāto
na majjati aggarasaṁ pivitvā'ti.
3. vāḷodakajātakaṁ.

[pts page 098] [\q  98/]
219. dusito girittena bhayo sāmassa paṇḍavo,
porāṇaṁ va pakatiṁ hintavā tasseva anuviṭhiyati.

[pts page 099] [\q  99/]
220. sace va 6- tanujo poso sikharākārakappito, 7 anane taṁ gahetvāna maṇḍale parivattaye
khippameva pahatvāna tasseva anuvidhiyatīti.
4. giridattajātakaṁ.

1. durepati - simu 2. viheṭaṭhi - machasaṁ. 3. abbhuta - machasaṁ
4. toraṇāni ca - machasaṁ. 5. majjate - machasaṁ 6. sace ca - machasaṁ
7. siṅgārākāra - syā + vāludakantipi pāṭho - aṭṭhakathā.

[pts page 100] [\q 100/]
[bjt page 084] [\x  84/]
221. yathodake āvile appasante
na pasasti sippisambukaṁ macchagumbaṁ
evaṁ āvile hi citte
na passati attadatthaṁ paratthaṁ.

222. yathodake acche vippasante
so passati sippisambukaṁ macchagumbaṁ
[pts page 101] [\q 101/]
evaṁ anāvile hi citte
so passati antadatthaṁ paratthanti.
5. anabhiratijātakaṁ.

[pts page 106] [\q 106/]
223. vaṇṇagandharasupeto ambāyaṁ 1- ahuvā pure,
tameva pujaṁ labhamāno kenambo kaṭukapphalo.

224. pucimandaparivāro ambo te dadhivāhana,
mulaṁ mulena saṁsaṭṭhaṁ sākhā sākhā nisevare 2-
asataṁ sannivāsena tenambo kaṭaṭukapphalo'ti.
6. dadhivāhanajātakaṁ.

[pts page 107] [\q 107/]
225. ucceviṭahi 3- māruyha mantayamho rabhogatā,
nīce oruyha mantambho migarājāpi sossati. 4-

226. yaṁ supaṇṇo supaṇṇena 5- devo devena manataye,
kiṁ tettha 6- catumaṭṭassa khilaṁ 7- pavisa jambukāti.
7. catumaṭṭhajātakaṁ.

1. amboyaṁ - machasaṁ syā 2. sākhā sākhaṁ nivisare - machasaṁ
3. viṭapi - machasaṁ syā 4. sussati - machasaṁ
5. suvaṇeṇā suvaṇṇena, - machasaṁ 6. kiṁ tattha - syā. si
7. vilaṁ - syā

[pts page 108] [\q 108/]
[bjt page 086] [\x  86/]
227. sihaṅguli sihanakho sihapādapatiṭṭhito,
so siho sihasaṅghambhi eko nadati aññathā.

[pts page 109] [\q 109/]
228. mā tvaṁ nadi rājapunna appasaddo vane vasa,
sarena 1- kho taṁ jāneyyuṁ na hi te pettiko saro'ti
8. sihakotthukajātakaṁ.

[pts page 110] [\q 110/]
229. netaṁ sīhassa naditaṁ na vyagghassa 2- na dipino,
pāruto sihavammena jammo nadati gacubho.

230. cirampi kho taṁ khādeyya gadrabho haritaṁ yavaṁ,
pāruto sihavammena ravamānova dusayi'ti.
9. sīhacammajātakaṁ.

[pts page 112] [\q 112/]
231. passa saddhāya silassa cāgasasa ca ayaṁ phalaṁ,
nāgo nāmāya vaṇṇena saddhaṁ vahati upāsakaṁ. 3-

232. sabbhireva samāsetha sabbhi kubbetha santhavaṁ,
sataṁ hi sannivāsena sotthiṁ gacchati +nahāpito'ti.
10. sīlānisaṁsajātakaṁ.
asadisamaggo catuttho.
tassuddānaṁ:
dhanuggahakuñjaraapparaso
giridattamanāvilacittavaraṁ,
dadhivāhanajambukasīhanakho
haritayavanāgavarena dasa.

1. sarena mātaṁ - machasaṁ 2. byagghassa na ca dipino - machasaṁ
3. vahatupāsakaṁ - machasaṁ, syā +nahāpitopi pāṭho - aṭṭhakathā

[pts page 114] [\q 114/]
[bjt page 088] [\x  88/]
5. ruhakavaggo
233. ambho ruhaka 1- chinnāpi jiyā sandhiyate puna,
sandhiyassu purāṇiyā mā kodhassa vasaṁ gami.

[pts page 115] [\q 115/]
234. vijjamānāsu 2- maruvāsu vijjamānesu kārusu,
aññaṁ jiyaṁ karissāma alaññeva purāṇiyā'ti.
1. ruhakajātakaṁ.

235. itthi siyā rūpavati sā ca silavati siyā,
purisā taṁ na iccheyya saddahāsi mahosadha.

236. saddahāmi mahārāja puriso dubbhago siyā,
sirī ca kālakaṇṇi ca na samenti kudācananti.
2. sirikālakaṇṇi jātakaṁ. 3-

[pts page 120] [\q 120/]
237. ayameva sā ahampi so anañño
ayameva so hatthacchinno anañño
yamāha komārapati 4- mamanti
vajjhitthiyo natthi itthisu saccaṁ.

238. imañca jammaṁ musalena hantvā
luddaṁ chavaṁ paradārūpaseviṁ,
imissā ca naṁ pāpapatibbatāya
jivantiyā chandatha kaṇṇanāsanti.
3. cullapadumajātakaṁ.

[pts page 123] [\q 123/]
239. na santi devā pavasanti nūna
naha nūna 5- santi idha lokapālā,
sahasā kārontānaṁ asaññatānaṁ.
naha nūna santi paṭisedhitāro 6-.

1. apiruhaka - machasaṁ - simu 2. vijjamānesu vākesu - machasaṁ
3. mahāummaggajātake
4. yamāhu komāri - machasaṁ. syā yamāhako maripatike "yamāhukumārapatitipi, pāṭho aṭṭhakathā. 5. nabhinuna - machasaṁ, syā 6. paṭisedhitāyo - machasaṁ

[pts page 124] [\q 124/]
[bjt page 090] [\x  90/]
240. akāle vassati tassa kāle tassa na vassati,
saggā ca cavatiṭṭhānā nanu so tāvatā hato'ti
4. maṇicorajātakaṁ.

[pts page 126] [\q 126/]
241. pabbatupatthare 1- ramme jātā pokkharaṇi sivā,
taṁ sigālo 2- apāpāyi jānaṁ sihena rakkhitaṁ.

242. pivanti ve 3- mahārāja sāpadāni mahānadiṁ
na tena anadi hoti khamassu yadi te piyā'ti.
5. pabbatupattharajātakaṁ. 4-

[pts page 130] [\q 130/]
243. ye na kāhanti ovādaṁ narā khuddhena desitaṁ,
vyasanaṁ te gamissanti rakkhasihiva vāṇijā.

244. ye ca kāhanti ovādaṁ narā khuddhena desitaṁ,
sotthiṁ pāraṁ gamissanti valāheneva vāṇijā'ti.
6. valāhassajātakaṁ.

245. na naṁ umbhayate 5- disvā na ca naṁ paṭinandati,
cakkhuni cassa na dadāti paṭilomañca vantati.

246. ete 6- bhavanti 7- ākārā amittassamiṁ patiṭṭhitā,
yehi amittaṁ jāneyya disvā sutvā ca paṇḍito'ti.
7. mittāmittajātakaṁ.

[pts page 133] [\q 133/]
247. pavāsā āgato tāta idāni na cirāgato,
naccinnu tāta te mātā na aññamupasevati.

1. pabbatapatthare - machasaṁ 2. siṅgālo appāyi - machasaṁ
3. pipanti ce - katthaci. 4. pabbatapatthara - machasaṁ.
5. umbhiyate - machasaṁ 6. yete a.
7. bhamanti nā.

[pts page 134] [\q 134/]
[bjt page 092] [\x  92/]
248. na kho panetaṁ subhaṇaṁ giraṁ saccupasaṁhitaṁ,
sayetha poṭṭhapādova mummure 1- upakusito'ti. +
8. rādhajātakaṁ.

[pts page 136] [\q 136/]
249. ubhayaṁ me na khamati ubhayaṁ me na ruccati,
yā cāyaṁ koṭṭhamotiṇṇa na dassaṁ 2- iti bhāsati,

250. taṁ taṁ gāmapati brūmi kadare appasmiṁ jivite,
dve māse kāraṁ katvāna 3- maṁsaṁ jaraggagavaṁ kisaṁ,
appantakāle codesi tampi mayhaṁ na ruccati.
9. gahapatijātakaṁ.

[pts page 137] [\q 137/]
251. sarīradavyaṁ vaddhavyaṁ 4- sojaccaṁ sādhusiliyaṁ, +
brāhmaṇantveva pucchāma kaṁ 5- nu tesaṁ vaṇimbhase.

[pts page 138] [\q 138/]
252. attho atthi sarīrasmiṁ vaddhavyassa 6- namo kare,
attho atthi sujātasmiṁ sīlaṁ asmāka ruccatīti.
10. sādhusīlajātakaṁ.
ruhakavaggo pañcamo.
tassuddānaṁ:
amebhāruhakarū pavatimusalo
pavasanti sapañcamapokkharaṇi,
atha muttimavāṇija umbhayate
ciraāgata koṭṭha sarīra dasa.

1. maṁpure syā, mummare - machasaṁ. +upakujisotipi pāṭho ayamevaattho aṭṭhakathā. 2. naddasaṁ - machasaṁ. 3. saṁkaraṁkatvā - machasaṁ. saṅgaraṁta katvā - syā. 4. vuḍḍhabyaṁ - machasaṁ, syā +sujavacantipipāṭho aṭṭhakathā
5. kinnu - machasaṁ, syā 6. vuḍḍhabhyassa - machasaṁ, syā.

[pts page 140] [\q 140/]
[bjt page 094. [\x  94/]     ]
6. nataṁ daḷhavaggo
253. na taṁ daḷhaṁ khandhanamāhu dhīrā
yadāyasaṁ dārujaṁ babbajañca, 1-
sārantarattā maṇikuṇḍalesu
puttesu dāresu ca yā apekhā.

254. etaṁ daḷhaṁ bandhanamāhu dhīrā
ohārinaṁ sithilaṁ duppamuñcaṁ,
etampi chetvāna vajanti dhīrā
anapekkhino kāmasukhaṁ pahāyāti.
1. bandhanāgārajātakaṁ.

[pts page 144] [\q 144/]
255. haṁsā koñcā mayurā ca hatthiyo 2- pasadā 3- migā,
sabbe sihassa bhāyanti natthi kāyasmiṁ tulyatā.

256. evameva manussesu daharo cepi paññavā
so hi tattha mahā hoti neva khālo sariravā'ti.
2. keḷisīlajātakaṁ.

[pts page 145] [\q 145/]
257. virūpakkhehi me mettaṁ mettaṁ pharāpathehi me,
chabbyāputtehi me mettaṁ mettaṁ kaṇhāgotamakehi ca.

[pts page 146] [\q 146/]
258. apādakehi me mentaṁ mentaṁ dipādakehi me,
catuppadehi me mettaṁ mettaṁ bahuppadehi me.

259. mā maṁ apādako sasiṁsi mā maṁ hiṁsi dipādako,
mā maṁ catuppado me hiṁsi mā maṁ hiṁsi bahuppado

260. sabbe sattā sabbe pāṇā sabbe bhūtā ca kevalā,
sabbe bhadrāni passantu mā kañci 4- pāpamāgamā.

1. dārujapabbajañca - machasaṁ, syā 2. hatthayo - machasaṁ.
3. si sapadā - machasaṁ, vasadā. pasadāmigātipi pāṭho pasadamigāti attho aṭṭhakathā
4. kici - machasaṁ syā.

[bjt page 096] [\x  96/]
261. appamāṇo buddho appamāṇo dhammo appamāṇo saṅgho,
pamāṇavantāni siriṁsapāni 1-
abhi vicchikā sata padi uṇṇānāhi sarakhu 2- musikā.

[pts page 147] [\q 147/]
262. katā me rakkhā katā me parittā paṭikkamantu bhūtāni,
sohaṁ namo bhagavato namo sattannaṁ sammāsambuddhānanti.
3. khandhavattajātakaṁ. 3-

[pts page 150] [\q 150/]
263. api ciraka passesi sakuṇaṁ mañjajubhāṇakaṁ, 4-
mayuragivaṅkāsaṁ patiṁ mayhaṁ 5- samiṭṭhakaṁ.

264. udakathalavarassa pakkhino niccaṁ āmakamacchabhoṁno,
tassānukaraṁ saviṭṭhako sevāle 6- paḷiguṇṭhito 7- mato'ti.
4. vīrakajātakaṁ.

[pts page 152] [\q 152/]
265. sobhiti 8- maccho gaṅgeyyo atho sobhati yāmuno,
catuppadāyaṁ 9- puriso nigrodhaparimaṇḍalo,
īsakāyanagīvo ca sabbeva atirocati.

266. yaṁ pucchito naṁ taṁ akkhā aññaṁ akkhāti 10pucchito,
antappasaṁsako poso nāyaṁ asmāka ruccatī'ti.
5. gaṅgeyyajātakaṁ.

[pts page 153] [\q 153/]
267. iṅgha vaddhamayaṁ 11- pāsaṁ chinda dantehi kacchapa,
ahaṁ tathā karissāmi yathā nehiti luddako.

[pts page 155] [\q 155/]
268. kacchapo pāvisi cāriṁ kuruṅgo pāvisi vanaṁ.
satapatto dumaggambhā dūre putte apānayīti.
6. kuruṅgamigajātakaṁ.

1. sarisapāni - machasaṁ 2. sarabhu nattha vi. 3. bandhakaparitta - syā
4. √jubhāṇikaṁ - machaṁ 5. patimayhaṁ - katthavi. 6. sevālehi - syā
7. patiguṇṭhito - machasaṁ. 8. sobhanti macchā si. gaṅgeyyā atho sobhanti yamunā. syā.
9. catussadoyaṁ - machasaṁ 10. akkhāti a. 11. vaṭṭamayaṁ - machasaṁ.

[pts page 157] [\q 157/]
[bjt page 098. [\x  98/]     ]
269. ayamassakarājena deso vicarito mayā,
anukāmayānukāmena 1- piyena patinā saha.

270. namena sukhadukkhena porāṇaṁ apithiyati, 2-
tasmā assakaraññāva kiṭo piyataro mamanti.
7. assakajātakaṁ.

[pts page 160] [\q 160/]
271. alametehi ambehi jambuhi panasehi ca,
yāni pāraṁ samuddassa varaṁ mayhaṁ udumbaro.

272. mahati vata te bondi na ca paññā tadupikā,
suṁsumāra vañcito mesi gacchadāni yathā sukhanti.
8. suṁsurajātakaṁ.

[pts page 161] [\q 161/]
273. diṭṭhā mayā vane rukkhā assakaṇṇavihiko, 3-
na tāni evaṁ sakkanti yathā tvaṁ rukkha sakkasi.

[pts page 162] [\q 162/]
274. purāṇakakkaro 4- ayaṁ hetvā pañjaramāgato,
kusalo vāḷapāsānaṁ apakkamati bhāsatī'ti.
9. kakakarajātakaṁ.

[pts page 163] [\q 163/]
275. ambho ko nāmayaṁ rukkho sinapatto sakaṇaṭako, 5-
yattha ekappahārena untamaṅgaṁ vighāṭitaṁ.

276. ācaritāyaṁ 7- vitudaṁ vanāni
kaṭṭhaṅgarukkhesu asārakesu,
athāsadā khadiraṁ jātasāraṁ
yatthabbhidā garuḷo uttamaṅganti.
10 kandagaḷakajātakaṁ.
nataṁdaḷhavaggo chaṭṭho
tassuddānaṁ:
daḷhabandhanahaṁsavaro ca puna
virūpakkha saviṭṭhakamacacchavaro
sakuruṅgasaassakaambavaro
puna kakkarako garuḷena dasa.

1. anukāmayamānena - machasaṁ syā 2. apiṭhiyati - machasaṁ 3. asasakaṇṇāvibhedakā - machasaṁ, syā 4. purāṇakukkuṭo - machasaṁ.
5. saṇhapatto - syā sinnapatto 6 acārivatāyaṁ - syā.

[bjt page 100] [\x 100/]
7. khiraṇatthamhaka vaggo
277. akāsi yoggaṁ 1- dhuvamappamatto
saṁvaccharaṁ khiraṇanthambha kasmiṁ,
vyākāsi saññaṁ 2- parisaṁ vigayha
na niyyamo 3- tāyati appapaññaṁ.

[pts page 167] [\q 167/]
278. dvayaṁ 4- yāvanako tāta somadatta nigacchati,
alābhaṁ dhanalābhaṁ vā evaṁ dhammā hi yāvanā'ti.
1. somadatta jātakaṁ.

[pts page 168] [\q 168/]
279. añño uparimo vaneṇā añño vaṇṇeva heṭṭhimo
brāhmaṇiṁ tveva pucchāmi kiṁ heṭṭhā kicca uppari.

[pts page 169] [\q 169/]
280. ahaṁ naṭosmi bhaddante bhikkhakosmi idhāgato,
ayaṁ hi koṭṭhamotiṇeṇā ayaṁ so yaṁ gavesasīti.
2. ucchiṭṭhabhattajātakaṁ.

[pts page 172] [\q 172/]
281. isinamantaraṁ katvā bharurājāti 5- me sutaṁ,
ucchinno saha raṭṭhena 6- sa rājā vibhavaṁ gato

282. tasmā hi chandā gamanaṁ nappasaṁsanti paṇḍitā,
aduṭṭhacitto bhāseyya giraṁ saccupasaṁhitanti.
3. bharujātakaṁ. 7-

[pts page 174] [\q 174/]
283. puṇṇaṁ nadiṁ yena ca peyyamāhu
jātaṁ yavaṁ yena ca guyhamāhu,
duraṁ gataṁ yena ca avhayanti
sotyāgato handa ca bhuñja brahmaṇa

[pts page 175] [\q 175/]
284. yato maṁ sarati rājā vāyasampi pahetave:
haṁsā 8- koñcā mayurā ca asatiyeva pāpiyāti.
4. puṇṇanadijātakaṁ.

1. yogaṁ - machasaṁ. 2. vyākāsi aññaṁ - machasaṁ syā
3. niyamo - machasaṁ nissamo katthaci 4. dayaṁ - machasaṁ.
5. kururājāti - machasaṁ. 6. raṭeṭhahi - machasaṁ 7. kurujātakaṁ - machasaṁ
8. haṁsakoñcamayurānaṁ asatiyeva pāpiyo - machasaṁ "aṭṭhakathāyaṁ pana haṁsakoñcamayurānanti pāṭho so sundataro".

[pts page 177] [\q 177/]
[bjt page 102] [\x 102/]
285. avadhi vata antānaṁ kacchapo vyāharaṁ 1- giraṁ,
suggahitasmiṁ kaṭṭhasmiṁ vācāya sakiyāvadhi.

286. etampi disvā naraviriyaseṭṭha 2-
vācaṁ pamuññeca kusalaṁ nātivelaṁ
passasi bahubhāṇena
kacchapaṁ vyasanaṁ gatanti.
5. kacchapajātakaṁ

[pts page 178] [\q 178/]
287. na cāyamaggi tapati na sulo sādu tacchito,
yañca maṁ maññati macchi aññaṁ so ratiyā gato.

288. so maṁ dahati rāgaggi cittaṁ cupatapeti maṁ,
jālino muñcathayirā maṁ na kāme haññate kaccīti.
6. macchajātakaṁ.

[pts page 180] [\q 180/]
289. sabbo loko attamano ahosi
akovidā gāmadhammassa heggu,
komāriko nāma tavajjadhammo
yaṁ tvaṁ gahitā pavane parodasi.

290. yo dukkhaphuṭṭhāya bhaveyya tāṇaṁ
so me pitā dubhi vane karoti,
sā kassa kandāmi vanassa vajjhe
yo tāyitā so sahasā karoti'ti.
7. seggujātakaṁ.

[pts page 183] [\q 183/]
291. saṭhassa sāṭheyyamidaṁ sucintitaṁ
paccoḍḍhitaṁ patikuṭṭassa kūṭaṁ,
phālañce adeyyuṁ 3- musikā
kasmā kumāraṁ kulalā no hareyyuṁ 4-

1. kacchapo so babyāharaṁ - machasaṁ kacchapeva pabyāharaṁ, syā
2. naraciraseṭṭhaṁ - machasaṁ, syā 3. khādeyyuṁ - machasaṁ syā
4. hareyyuṁ - machasaṁ na.

[bjt page 104] [\x 104/]
292. kūṭassa hi santi kuṭakuṭā
bhavati cāpi 1- nikatino nikatyā,
dehi puttanaṭṭha phālanaṭṭhassa phālaṁ
mā te puttamahāsi phālanaṭṭho'ti.
8. kuṭavāṇijajātakaṁ.

[pts page 185] [\q 185/]
293. hiraññaṁ me suvaṇṇaṁ me esā rattiṁ divā kathā,
dummedhānaṁ manussānaṁ ariyadhammaṁ apassataṁ.

294. dve dve gahapatayo gehe eko tattha amassuko,
lambatthano veṇikato atho aṅkitakaṇṇako
kito dhanena bahunā so taṁ vitudate jananti.
9. garahitajātakaṁ.

[pts page 190] [\q 190/]
295. sukhaṁ jīvitarūposi raṭṭhā vivanamāgato,
so ekako araññasmiṁ rukkhamule kapaṇo viyajhāyasi

[pts page 191] [\q 191/]
296. sukhaṁ jivatarūpesmi raṭṭhā vivanamāsato,
so ekako araññasmiṁ
rukkhamule kapaṇo viya jhāyāmi
sataṁ dhammaṁ anussaranti
10. dhammaddhajajātakaṁ.
khiraṇatthambhakavaggo sattamo.
tassuddānaṁ:
atha khiraṇatthambhavaro ca naṭo
bharurājavaruttamapuṇṇadī,
bahubhāṇi aggi pavane musikā
sahalambattano kapaṇena dasa.
1. paro- syā

[pts page 198] [\q 198/]
[bjt page 106] [\x 106/]
8. kāsāvavaggo
297. anikkasāvo kāsāvaṁ yo vatthaṁ paridabhessati,
apeto damasaccena na so kāsāvamarabhati.

298. yo ca vantakasāvassa silesu susamābhito,
upeto damasaccena sa ve kāsāvamarahatī'ti.
1. kāsāvajātakaṁ.

[pts page 202] [\q 202/]
299. idaṁ tadācariyavaco pārāsariyo yadabravi, 1-
mā su tvaṁ akarā 2- pāpaṁ yaṁ tvaṁ pacchā kataṁ tape

300. yāni kāroti puriso tāni attani passati,
kalyāṇakāri kalyāṇaṁ pāpakāri ca pāpakaṁ,
yādisaṁ vapate 3- khijaṁ tādisaṁ harate phalanti.
2. cuḷanandiyajātakaṁ.

[pts page 205] [\q 205/]
301. name namantassa bhaje bhajantaṁ
kiccānukubbassa kareyya kiccaṁ,
nānatthakāmassa kāreyya atthaṁ
asambhajantampi na sambhajeyya

302. caje cajantaṁ vaṇathaṁ na kayirā 4-
apetacittena na sambhajeyya,
dijo dumaṁ khiṇāphalanti 5- ñatvā
aññaṁ samekkheyya mahā hi lokoti.
3. puṭabhattajātakaṁ.

1. porāṇācariyobravi - machasaṁ 2. akari - machasaṁ syā 3. cappate - machasaṁ
4. kāriyā na - machasaṁ 5. khīṇaphalaṁ ca - syā.

[pts page 206] [\q 206/]
[bjt page 108] [\x 108/]
303. yassete caturo dhammā vānarinda yathā tava,
saccaṁ dhammo dhiti cāgo diṭṭhaṁ so ativattati.
304. yassa cete na vijjanti guṇā paramabhaddakā,
saccaṁ dhammo dhiti cāgo diṭṭhiṁ so nātivattatī'ti.
4. kumbhilajātakaṁ.

[pts page 207] [\q 207/]
305. atthi me puriso deva sabbakiccesu vyāvaṭo,
tassa ceko parādhatthi tattha tvaṁ kinti maññasi.

306. ambhākampatthi 1- puriso ediso idha vijjati,
dullabho aṅgasampanno khattirasmāka ruccatīti.
5. khantivaṇṇanajātakaṁ.

[pts page 208] [\q 208/]
307. kāle nikkhamanā sādhu nākāle sādhu nikkhamo,
akālena hi nikkhamma ekakampi bahujano,
na kiñci atthaṁ joteti dhaṁkasenāva kosiyaṁ.

308. dhīro ca vidhividhānaññu paresaṁ vivarantagu,
sabbāmitte vasikatvā kosiyova sukhī siyā'ti.
6. kosiyajātakaṁ.

[pts page 211] [\q 211/]
309. suro surena saṅgamma vikkantena pahārinā,
ehi nāga nivattassu kinnu hino palāyasi?
passantu aṅgamagadhā mama tuyhañca vikkamaṁ.

310. na taṁ pādā vadhissāmi na dantehi na soṇaḍiyā,
miḷhena taṁ vadhissāmi puti haññatu putinā'ti.
7. gūthapāṇakajātakaṁ.

1. ambhākañcanthi a.

[pts page 214] [\q 214/]
[bjt page 110] [\x 110/]
311. tayo giriṁ antaraṁ kāmayāmi
pañcālā kuruyo kekake ca,
tatuttariṁ 1- brāhmaṇa kāmayāmi
tikiccha maṁ brāhmaṇa kāmanitaṁ.

[pts page 215] [\q 215/]
312. kaṇhāti daṭṭhassa karonti heke
amanussavaddhassa karenti paṇḍitā,
na kāmanitassa kāroti koci
okkantasukkassa hi kā tikicchā'ti.
8. kāmanītajātakaṁ

[pts page 217] [\q 217/]
313. gajaggameghehi hayaggamālihi rathumijātehi sarāhivassahi,
tharuggahāvaṭṭadaḷhappahārihi
parivāritā takkasilā samantato.

314. abhidhāvathā ca patathā va
vividhavinaditā ca dantihi,
vattatajja tumulo ghoso
yathā vijjutā jaladharassa gajjatoti.
9. palāsijātakaṁ. 2-

[pts page 219] [\q 219/]
315. dhajamaparimitaṁ anantapāraṁ.
duppasahaṁ daṅkehi sāgaramiva, 3-
girimiva anilena duppasaho
duppaho ahamajja tādisena

[pts page 220] [\q 220/]
316. mā khāliyaṁ vippalapi na hissa tādisaṁ
viḷayhase na hi lābhase nisedhakaṁ,
āsajjasi gajamiva ekacārinaṁ
yo taṁ pādā naḷamiva pothayissati'ti,
10. dutiyapalāsijātakaṁ.
kāyāvavaggo aṭṭhamo.
tassuddānaṁ:
varavatthacodumakhiṇāphalaṁ
caturo dhammavaraṁpurisuttama,
dhaṅkamagadhā ca tayo girināma
gajaggavarodhajavarena dasa.

1. taduttari - machasaṁ. 2. palāyitajatakaṁ - machasaṁ palāyijātakaṁ nā syā
3. sāgaraṁ va - machasaṁ +"aṭṭhakathāyamapana teneva so nattha sutena khādatitipipāṭho"
4. dutiyapalāyita - machasaṁ syā, dutiyapalāyi nā.

[pts page 223] [\q 223/]
[bjt page 112] [\x 112/]
9. upāhanavaggo
317. yathāpi kitā purisassupāhanā
sukhassa atthāya dukhaṁ udabbahe,
ghammābhitantā talasā papīḷitā
tasseva pāde purisassa khādare.

318. evameva dukkulino anariyo
tambhākavijjañca sutañcamādiya,
tameva so tattha sutena khādati
anariyo vuccati pānadupamoti. 1-
1. upāhanajātakaṁ.

[pts page 226] [\q 226/]
319. ekavintitova ayamattho khālo aparināyako,
na hi khujjena vāmena bhoti saṅganatumarahasi.

320. purisuhabhaṁ mañña mānā ahaṁ khujjamakāmayiṁ
soyaṁ saṅkuvito seti chintatanti yathā thuṇāti.
2. vīṇāthuṇajātakaṁ

321. kāmaṁ icchasi tena gaccha
viddhosi mammamhi vikaṇṇakena,
hatosi bhattena samāditena
lolo ca macche anubandhamāno

322. evampi lokāmisaṁ opatanto,
vihaññati cittavasānuvattī,
so haññati ñātisakhānamajjhe
macchānugo soriva suṁsumāroti.
3. vikaṇṇakajākataṁ

3. dupāhanupamo - machasaṁ

[pts page 230] [\q 230/]
[bjt page 114] [\x 114/]
323. tvameva dāni makara yaṁ kāmo vyagamā tāyi,
soyaṁ appaṭisandhiko kharāchinnaṁva 1- rerukaṁ.

[pts page 231] [\q 231/]
324. aticchā atilobhena atilobhamadena ca,
evaṁ bhāyati atthambhā ahaṁva asitābhuyā'ti.
4. asitābhujātakaṁ.

[pts page 232] [\q 232/]
325. sukhā ghārā vacchanakha sahiraññā sabhojanā,
yattha bhutvā ca pitvā ca 2- sayeyyātha 3- anusasuko.

[pts page 233] [\q 233/]
326. gharā nānihamānassa gharā nāhaṇato musā,
ghārā nādinnadaṇḍassa paresaṁ anikubbato
evaṁ chiddaṁ durabhibavaṁ ko gharaṁ paṭipajjati'ti.
5. vacchanakhajātakaṁ.

[pts page 234] [\q 234/]
327. bhaddako vata yaṁ pakkhi dvijo kumudasanibho
vupasannetahi pakkhehi mandamandova jhāyati.

328. nāssa sīlaṁ vijānātha anaññāya pasaṁsatha,
ambhe dijo na pāleti tena pakkhī 4- na endatī'ti.
6. bakajātakaṁ.

[pts page 235] [\q 235/]
329. ko nu kho bhagavā hetu ekacce idha puggalo,
ativa bhadayaṁ nibbāti cittañcāpi pasidati.

330. pubbeva santivāsena paccuppannahitena vā,
evaṁ taṁ jāyate pemaṁ uppalāva yathodake'ti.
7. sāketajātakaṁ.

1. renukaṁ - machasaṁ 2. bhutthāpivitvā ca - machasaṁ, syā
3. sayeyyāsi - syā 4. pakhke si.

[pts page 236] [\q 236/]
[bjt page 116] [\x 116/]
331. iṅgha ekapadaṁ tāta anekatthapadanissitaṁ,
kiñci saṅgāhikaṁ brūhi yenatthe yenatthe sāvayāmase.

332. dakkheyyekapadaṁ tāta anekattha padassitaṁ, 1-
tañca silena saṁyuttaṁ khantiyā upapāditaṁ.
alaṁ mitte sukhāpatuṁ amittānaṁ dukhāya cāti.
8. ekapadajātakaṁ.

[pts page 238] [\q 238/]
333. āsivisaṁ mamaṁ santaṁ paviṭṭhaṁ kumināmukhaṁ,
ruccate haritā mātā yaṁ maṁ khādanti macchakā

334. vilumpateva puriso yāvassa upakappati.
yadā caññe vilumpanti so viluttoviluppati'ti 2-
9. haritamātujātakaṁ.

[pts page 241] [\q 241/]
335. sabbo jano hiṁsito siṅgalena
tasmiṁ mate paccayaṁ 3- vedayanti,
piyo nu te āsi akaṇhanetto
kassamā nu tvaṁ rodasi dvārapāla.

[pts page 242] [\q 242/]
336. na me piyo āsi akaṇhanetto
bhāyāmi paccāgamanāya tassa
ito gato hiṁseyya macchurājaṁ
so hiṁsito āneyya puna idha.

337. daḍḍho vāhasahassehi sitto ghaṭasatehi so,
parikkhatā ca sā bhumi mā hāyi nāgamissati'ti.
10. mahāpiṅgalajātakaṁ.
upāhanavaggo navamo.
tassuddānaṁ:
varupāhanakhujjavikaṇṇakako
asitābhuyā pañcama vacchanakho,
dipapemavaruttama ekapadaṁ.
kumināmukhapiṅgalakena dasāti.

1. padanisasitaṁ - simu 2. "vilumapatetipi pāṭho ayamevattho vilumapantipi paṭhanti tassattho na sameti" aṭṭhakathā.
3. paccayā - si 4. aṭṭhakathāyaṁ pana, kasmā tuvanati pāṭho.
[pts page 245] [\q 245/]
[bjt page 118] [\x 118/]
10. sigālavaggo
338. sigālo mānatthaddhova parivārena atthiko
pāpuṇi mahatiṁ bhumiṁ rājāsi sabbadāṭhinaṁ

339. evamevaṁ manussesu yo hoti parivāravā, 1-
so hi tattha mahā hoti sigālo viya dāṭhina'nti
1. sabbadāṭha 2- jātakaṁ.

[pts page 247] [\q 247/]
340. bālo vatāyaṁ sunakho yo varattaṁ na kādati,
bandhanā ca pamuñceyya 3- asito ca gharaṁ vaje.

341. aṭṭhitaṁ me manasmiṁ me atho me hadaye kataṁ,
kālañca patikaṅkhāmi yāva passupatu janoti.
2. sunakhajātakaṁ.

[pts page 252] [\q 252/]
342. sattatantiṁ sumadhuraṁ rāmaṇeyyaṁ avāvayiṁ,
so maṁ raṅgambhi avheti saraṇaṁ me hohi kosiya.

343. ahaṁ taṁ saraṇaṁ samma ahamācariya pujako,
na taṁ jayisasti sisso sissamācariya jessasi'ti.
3. guttilajātakaṁ.

[pts page 258] [\q 258/]
344. yaṁ passati na taṁ icchati
yañca na passati taṁ kira icchati,
maññāmi ciraṁ carissati
na hi taṁ lacchati yaṁ so icchati.

1. parivārito - si 2. sabbadiṭhī - syā 3. "pamuñevayyāti pamoceyya, ayameva vā pāṭho.

[bjt page 120] [\x 120/]
345. yaṁ labhati na tena tussati
yaṁ pattheti laddhaṁ hīḷeti,
icchā hi anantagocarā
viticchānaṁ 1- namo kāromaseti.
4. viticchajātakaṁ.

[pts page 260] [\q 260/]
346. kālo ghasati bhūtāni sabbāneva sahattanā,
yo ca kālaghaso bhuto sa bhūtapavaniṁ paci.

[pts page 261] [\q 261/]
347. bahuni narasisāni lomasāni brahāni ca,
givāsu paṭimukkāni kovidevettha kaṇṇavāti.
5. mulapariyāyajātakaṁ.

[pts page 262] [\q 262/]
348. hantavā vadhitvā ca deti dānaṁ asaññato,
edisaṁ bhattaṁ bhuñjamāno sa pāpena upalippati.

[pts page 263] [\q 263/]
349. puttadārampi ce hantvā deti dānaṁ asaññato,
bhuñjamānopi sappañño na pāpena upālippatī'ti.
6. telovādajātakaṁ 2-

[pts page 264] [\q 264/]
350. addhā pādañjali sabbe paññāya atirocati,
tathā hi oṭṭhaṁ hañjeti uttariṁ nūna passati.

351. nāyaṁ dhammaṁ adhammaṁ vā atthānatthaṁva khujjhati,
aññatu oṭṭhanibbhogā nāyaṁ jānāti kiccantiti.
7. pādañjālijātakaṁ.

[pts page 266] [\q 266/]
352. sabbeti kiṁsuko diṭṭho kintvettha 4- vicikicchatha,
na hi sabbesu ṭhānesu sārathi paripucchito

1. vigaticchānaṁ - syā 2. khālovāda - machasaṁ, syā 3. kinetvattha - nā.

[bjt page 122] [\x 122/]
235. evaṁ sabbehi ñāṇehi yesaṁ dhammā ajānitā,
te ve dhammesu kaṅkhanti kiṁsukasmiṁva bhātaro'ti
8. kiṁsukopamajātakaṁ.

[pts page 267] [\q 267/]
354. ekaputtako bhavissasi
tvaṁ ca no hesassi issaro kule,
oroha dumasmā sālaka
ehi dāni gharakaṁ vajemase

[pts page 268] [\q 268/]
355. nanu maṁ bhadayeti maññasi
yañci maṁ hanasi veḷuyaṭṭhiyā,
pakkambavane ramāmase
gaccha tvaṁ gharakaṁ yathāsukhanti.
9. sālakajātakaṁ.

[pts page 269] [\q 269/]
356. ayaṁ isi upasamasaṁyame rato
santiṭṭhati sisirabhayena aṭṭito,
handa ayaṁ pavisatumaṁ agārakaṁ
vinetu sītaṁ darathañca kevalaṁ.

[pts page 270] [\q 270/]
357. nāyaṁ isi upasamasaṁyame rato,
kapi ayaṁ damavarasākhagocaro,
so dusako rosako cāpi jammo
sace vaje imampi dusaye gharanti.
10. kapijātakaṁ
sīgālavaggo dasamo.
tassuddānaṁ:
atha rājāsigālavaro sunakho
tathā kosiya icchati kālaghaso,
atha dānavaroṭṭhapi sārathinā
punappavanañca sisirakapi dasa.
dukanipāto niṭṭhita.
vagguddānaṁ:
daḷhañca 1- vaggaṁ aparena santhavaṁ
kalyāṇavaggaṁ sadiso ca ruhakaṁ,
nataṁdaḷhaṁ 2- khiranatthambhakaṁ puna
kāsāvupāhanasigālakena dasā'ti.

1. dambhañca - nā 2. hanataṁ -na

[bjt page 124. [\x 124/]     ]
tikanipātā
1. saṅkappavaggo
[pts page 275] [\q 275/]

358. saṅkapparāgadhotena vitakkanisitena ca,
nālaṅkatena bhaddena na usukārakatena ca.

359. na kaṇṇāyatamutetana napi morūpasevinā,
tenambhi bhadaye viddho sabbaṅgaparidāhinā.

[pts page 276] [\q 276/]
360. āvedhañca na passāmi yato ruhiramassave,
yāva ayoniso cittaṁ sayaṁ dukkhamāhata'nti.
1. saṅkappajātakaṁ.

[pts page 280] [\q 280/]
361. ajjāpi me taṁ manasi 1- yaṁ maṁ tvaṁ tilamuṭṭhiyā,
khāhāya maṁ gahetvāna laṭṭhiyā anutāḷayi.

362. nanu jivite na ramasi yenāsi brāhmaṇāgato.
yaṁ maṁ khāhaṁ gahetvāna tikkhattuṁ anutāḷayī.

362. ariyo anariyaṁ kubbānaṁ yo daṇḍena nisedhati,
sāsanatthaṁ 2- na taṁ veraṁ iti naṁ paṇḍitā viduti.
2. tilamuṭṭhijātakaṁ.

[pts page 284] [\q 284/]
364. mamantapānaṁ vipulaṁ uḷāraṁ
uppajjatimassa maṇissa hetu,
taṁ te na dassaṁ atiyācakosi
na cāpi te asasmaṁ āgamissa.

365. susu yathā sakkharadhotapāṇi
tāsesi maṁ selaṁ yācamāno,
taṁ te na dassaṁ atiyācakosi
na cāpi te assamaṁ āgamissa.

1. sarasi - machasaṁ 2. sāsanaṁ taṁ - machasaṁ, syā.

[pts page 285] [\q 285/]
[bjt page 126] [\x 126/]
366. na taṁ yāce yassa piyaṁ jigiṁse
desso hoti atiyācanāya,
nāgo maṇiṁ yācito brāhmaṇena
adassanaṁyeva tadajjhagamā'ti.
3. maṇikaṇṭhajātakaṁ.

[pts page 289] [\q 289/]
367. bhutvā tiṇaparighāsaṁ bhutvā āvāmakuṇḍakaṁ,
etaṁ te bhojanaṁ āsi kasmādāni na bhuñjasi.

368. yattha posaṁ na jānanti jātiyā vinayena vā,
pahu tattha mahābrahme api ācāmakuṇḍakaṁ.

369. tvañca kho maṁ pajānāsi yādisāyaṁ hayuttamo,
jānanto jānamāgamma na te bhakkhāmi kuṇḍakanti.
4. kuṇḍakakucchisinadhavajātakaṁ.

[pts page 293] [\q 293/]
370. yāva so mattamaññāsi bhojanassamiṁ vibhaṅgamo,
tāva addhānamāpādi mātarañca aposayi.

371. yato ca kho bahutaraṁ bhojanaṁ ajjhupāhari
tato tattheva saṁsidi amattaññu hi so ahu.

372. tasmā mattaññutā sādhu bhojanasmiṁ agiddhatā. 1-
amattaññu hi sidanti mattaññu va na sidareti.
5. sukajātakaṁ.

[pts page 296] [\q 296/]
373. jarūpāhanaṁ khaṇamānā vāṇijā udakatthikā,
ajjhāgaṁsu ayo lohaṁ tipusisañca vāṇijā:
rajataṁ jātarūpañca muttā veḷuriyā bahu.

374. te ca tena asantuṭṭhā bhiyyo akhāṇisuṁ,
te tatthāsiviso ghoro tejasisi 2- tejasā hati.

1. "pāḷiyaṁ pana agiddhimāti likhitaṁ tato ayaṁ aṭṭhakathāpāṭhova sundarataro"
2. tejasi - sīmu.

[bjt page 128] [\x 128/]
375. tasmā khaṇe nātikhaṇe atikhātaṁ hi pāpakaṁ,
khātena va dhanaṁ laddhaṁ atikhātena nāsitanti.
6. jarūdapānajātakaṁ.

[pts page 298] [\q 298/]
376. nāyaṁ gharānaṁ kusalo lolo ayaṁ valīmukho,
kataṁ kataṁ kho duseyya evaṁ dhammamidaṁ kulaṁ.

377. nayidaṁ cittavato lomaṁ nāyaṁ assāsiko migo,
satthaṁ me janasandhena nāyaṁ kiñci vijānati.

[pts page 299] [\q 299/]
378. na mātaraṁ vā pitaraṁ bhātaraṁ bhagiṇaṁ sakhaṁ,
bhareyya tādiso poso siṭṭhaṁ dasarathena meti,
7. gāmaṇicaṇḍajātakaṁ. 1-

[pts page 313] [\q 313/]
379. yāvatā candimasuriyā pariharanti disābhanti virocanā,
sabbeva dāsā mandhātu ye pāṇā paṭhavinissitā.

380. na kahāpaṇavassena titti kāmesu vijjati,
appassādā dukhā kāmā iti viññāya paṇḍato.

381. api dibbesu kāmesu ratiṁ so nādhigacchati,
taṇhākkhayarato hoti sammāsambuddhasāvako'ti.
8. mandhātujātakaṁ.

[pts page 316] [\q 316/]
382. nayimassa vijjāmayamatthi kiñci
na khandhavo no pana te sahāyo,
atha kena vaṇṇena tiriṭavaccho
tedaṇḍiko bhuñjati aggapiṇḍaṁ

1. gāmaṇicanda - machasaṁ, syā.

[pts page 317] [\q 317/]
[bjt page 130] [\x 130/]
383. āpāsu me yuddhaparājitassa
ekassa katvā vivanasmi ghore,
pasārayī kicchagatassa pāṇiṁ
tenudatāriṁ dukhasampareto.

384. etassa kiccena idhānupatto
vesāyino visayā jivaloke,
lābhāraho tāta tiriṭavaccho 1-
dethassa bhogaṁ yajatañca yaññatti.
9. tirīvavacchajātakaṁ.

[pts page 320] [\q 320/]
385. yassatthā duramāyanti amittamapi yācituṁ,
tassudarassahaṁ duto mā me kujjhi rathesabha.

386. yassa divā ca retto ca vasamāyanti māṇavā
tassūdarassahaṁ duto mā me kujjhi rathesabha.

387. dadāmi te brāhmaṇa rohiṇinaṁ.
gamaṁ sahassaṁ saha puṅgavena,
duto hi dutassa kathaṁ na dajjaṁ
mayampi tasseva bhavāma dutā'ti.

10. dutajātakaṁ.

saṅkappavaggo paṭhamo.

tassuddānaṁ:
usukāravaro tilamuṭṭhimaṇi
bhayarājavihaṅgamaāsiviso,
janasandhakahāpaṇavassa puna
tiriṭa puna dutavarena dasa
1. tiriṭi - machasaṁ, tiriṭi - syā

[pts page 322] [\q 322/]
[bjt page 132] [\x 132/]
2. padumavaggo
388. yathā kesā ca massu ca chinnaṁ channaṁ virūhati.
evaṁ ruhatu te nāsā padumaṁ dehi yācito.

389. yathā sāradikaṁ khijaṁ khette vuttaṁ virūhati,
evaṁ ehatu te nāsā padumaṁ dehi yācito

390. ubhopi palapantete api padumāni dassati,
vajjraṁ vā te na vā vajjuṁ natthi nāsāya rūhanā,
dehi samma padumāni ahaṁ yācāmi yācito.
1. padumajātakaṁ.

[pts page 324] [\q 324/]
391. pāṇi ce mudako cassa nāgo cassa sukārito,
andhakāro ca vasseyya atha nūna tadā siyā.

[pts page 326] [\q 326/]
392. analā mudusambhāsā duppurā tā 1- nadisamā,
sidanti naṁ viditvā ārakā parivajjaye.

393. yaṁ etā upasevanti chandasā vā dhanena vā,
jātavedova saṇṭhānaṁ khippaṁ anudahanti natthi.
2. mudupāṇijātakaṁ.

[pts page 330] [\q 330/]
394. abhijjamāne vārismiṁ sayaṁ āgamma iddhiyā,
missibhāvitthiyā gantavā saṁsidasi mahaṇṇave.

395. āvaṭaṭani mahāmāyā buhmacariyavikopanā,
sidanti naṁ viditvā ārakā parivajjaye.

396. yaṁ etā upasevanti chandasā vā dhanena vā,
jātavedova saṇṭhānaṁ khippaṁ anudahantinti.
3. cullapalobhanajātakaṁ.

[pts page 334] [\q 334/]
397. paṇādo nāma so rājā yassa yupo suvaṇṇayo,
tirāyaṁ soḷasa pabbedho uccamānu sahassadhā.

1. duppurattā - machasaṁ.

[bjt page 134] [\x 134/]
398. sahassakaṇḍaṁ sataheṇḍuṁ dhajālu 1- haritāmayo,
anaccuṁ tattha gandhabbā chasahassāni santadhā.

399. evametaṁ tadā āsi yathā bhāsasi bhaddaji,
sakko ahaṁ tadā āsiṁ veyyāvaccakāro tavanti.
4. mahāpanādajātakaṁ.

[pts page 336] [\q 336/]
400. disvā khurappe dhanuveganunne
khagge gahite tikhiṇe teladhote,
tasmiṁ bhayasmiṁ maraṇe viyuḷhe
kasmā nu te nāhu chambhitattanti.

401. disvā khurappe dhanuveganunte
khagge gahite tikhaṇe teladhote,
tasmiṁ bhayasmiṁ maraṇe vihuḷhe
vedaṁ alatthaṁ vipulaṁ uḷāraṁ.

402. so vedajāto ajjhabhaviṁ aviteta
pubbeva me jīvitamāsi cattaṁ.
na hi jivite ālayaṁ kubbamāno
suro kayirā surakiccaṁ kadāciti.
5. khurappajātakaṁ.

[pts page 340] [\q 340/]
403. yenāsi kisiyā paṇḍu yena bhattaṁ na rūccati,
ayaṁ so āgato tāto2- kasmādāni palāyasi.

404. sace panādikeneva santhavo nāma jāyati,
yaso hāyati itthinaṁ tasmā tāta palāyahaṁ.

405. yasassinaṁ kule jātaṁ āgataṁ yā na icchiti,
sovati cirarattāya vātaggamiva kundaliti.
6. vātaggajātakaṁ.

[pts page 343] [\q 343/]
406. siṅgi migo āyatacakkhunetto
aṭṭhittaco vārisayo alomo,
tenābhibhuto kapaṇaṁ rudāmi
māheva maṁ pāṇasamaṁ jaheyya.

407. ayya 3- taṁ na jahissāmi kuñjara saṭṭhihāyana, 4-
pathavyā cāturannāya suppiyo hosi me tuvaṁ,

[pts page 344] [\q 344/]
408. ye kuḷirā samuddasmiṁ gaṅgāya nammadāya ca,
tesaṁ tvaṁ vārijo seṭṭho muñca rodantiyā patinti.
7. kakakaṭakajātakaṁ. 5-

1. "aṭṭhakathāya pana jhāsāluharitāmayoti pāṭho haritamaṇimayehi vārakavāṭavātapātehisamannāgatoti attho jhasati kira vārakavāṭa vātapānānaṁ nāmaṁ" aṭṭhakathā. 2. bhattā - machasaṁ 3. asya na taṁ syā, 4. kuñajaraṁ saṭhihāyanaṁ - machasaṁ, syā 5. kuḷirajātakaṁ - machasaṁ, suvaṇṇakakakaṭaka - syā.

[pts page 346] [\q 346/]
[bjt page 136. [\x 136/]     ]
409. yo ce sabbasametānaṁ ahuvā seṭṭhasammato
tassāyaṁ edisi paññā kimeva itarā pajā.

410. evameva tuvaṁ brahme anaññāya vinindasi
kathaṁ mulaṁ adisvāna rukkhaṁ jaññā patiṭṭhitaṁ.

411. nāhaṁ tumbhe vinandāmi ye caññe vānarā vane,
visasasenova gārayho yassatthā rukkharopakā'ti
8. ārāmadusakajākataṁ

[pts page 350] [\q 350/]
412. na hi vaṇṇena sampannā mañjukā piyadasasnā
kharavācā piyā honti asmiṁ loke parambi ca.

413. nanu passasimaṁ kāḷiṁ dubbaṇṇaṁ tilakāhataṁ,
kokilaṁ saṇhabhāṇena bahunnaṁ pāṇinaṁ piyaṁ.

414. tasmā sakhilavācassa mattabhāṇi anuddhato,
atthaṁ dhammañca dipeti madhuraṁ tassa bhāsitti.
9. sujātajātakaṁ.

[pts page 353] [\q 353/]
415. sabbhi kira ñātihi kosiyo issaro kato,
sace ñātihanuññāto bhaṇeyyāhaṁ ekavāciyaṁ.

416. bhaṇa samma anuññāto atthaṁ dhammañca kevalaṁ,
santi hi daharā pakkhī paññāvanto jutindharā.

417. na me ruccati bhaddaṁ vo ulukassābhisevanaṁ,
akuddhassa mukhaṁ passa kathaṁ kuddho karissatiti.
10. 1- padumavaggo dutiyo
tassuddānaṁ:
padumuttamanāgasirivhayano
samahaṇṇavayupakhurappavaro,
atha kundalikuñjararukkha puna
kharavācaulukavarena dasā'ti.

1. kosiyavaggo aṭṭhakathā.

[pts page 354] [\q 354/]
[bjt page 138] [\x 138/]
3. araññavaggo
418. āraññakassa 1- isino cirarattanapasasino, 2-
kiccā kataṁ udapānaṁ kathaṁ smama avāhasi 3-

419. esadhammo sigālānaṁ yampitvā mabhadāmase,
pitupitāmahaṁ dhammo na naṁ ujjhātumarahasi.

420. yesaṁ vo ediso dhammo adhammo pana kidiso,
mā vo dhammaṁ adhammaṁ vā addasāma kudācananti.
1. udapānadusakajātakaṁ.

[pts page 357] [\q 357/]
421. yena mittena saṁsaggā 4- yoyagakkhemo 5- vibisaṁti,
pubbevajjhābhavantassa rakkhe akkhiva paṇḍito,

422. yena mittena saṁsaggā yogakkhemo pavaḍḍhati,
kareyyattasamaṁ vuttiṁ sabbakiccesu paṇḍito

[pts page 358] [\q 358/]
423. etha vyagghā nivattavho paccametha 6- mahāvanaṁ,
mā vanaṁ 7- chandi nivyagghaṁ vyagghā māhesu nibbanā'ti.
2. vyagghajātakaṁ.

[pts page 360] [\q 360/]
424. ko nu udditabhatteva 8- purahatthova buhmaṇo,
kahannu bhikkhaṁ acari kaṁ saddhaṁ upasaṅkami.

425. ahaṁ kapismi 9- dummedho anāmāsāni anāmāsāni āmasiṁ,
tvaṁ maṁ movaya bhaddante mutto gaccheyya pabbataṁ

426. kacchapā kassapā honti koṇḍaññā honti makkaṭā,
muñca kassapa koṇḍaññaṁ kataṁ methunakaṁ tayā'ti.
3. kacchapajātakaṁ.

1. āraññikassa - machasaṁ. 2. cirarattaṁ - machasaṁ 3. avāhasi - simu
4. saṁsaggo - sī 5. yogakkhemā - si 6. paccupetha - machasaṁ, syā
7. mā no vanaṁ - syā 8. vaḍḍhita - syā, uḍita - machasaṁ 9. kapismi - syā

[pts page 363] [\q 363/]
[bjt page 140] [\x 140/]
427. kāyaṁ balākā sikhini cori laṅghipitāmhā,
oraṁ balāke āgaccha caṇḍo me vāyaso sakhā,

428. nāhaṁ balākā sikhini ahaṁ lolosmiṁ vāyaso,
akatvā vacanaṁ tuyhaṁ passa lunosmi āgato.

429. puna pāpajjasi samma sīlaṁ hi tava tādisaṁ,
na hi vānusakā bhogā subhuñjā honti pakkhitā'ti.
4. lolajātakaṁ

[pts page 365] [\q 365/]
430. kāyaṁ balākā rucirā kākaniḷasmiṁ 1- acchati, 2-
caṇḍo kāko sakhā mayhaṁ tassa cetaṁ kulāvakaṁ.

431. nanu maṁ samma jānāsi dija sāmākabhojana,
akatvā vacanaṁ tuyhaṁ passa lunosmi āgato.

432. punapāpajjasi samma sīlaṁ hi tava tādisaṁ,
na hi mānusakā 3- bhogā subhuñajā honti pakkhitā'ti.
5. rucirajātakaṁ.

[pts page 369] [\q 369/]
433. tava saddhañca silañca viditvāna jānādhipa
vaṇṇaṁ añajanavaṇṇena kāliṅgasmiṁ 1- nimimbhase. 5-

434. annabhaccā ca bhaccā ca yodha uddissa gacchati,
sabbe te appaṭikkhippā 6- pubbācariyavaco idaṁ.

1. niṇḍasmi - syā 2. macchati - syā 3. mānusikā - machasaṁ 4. kaliṅgasmiṁ - machasaṁ 5. vanamahase - machasaṁ. 6. apaṭikkhippā - machasaṁ.

[pts page 370] [\q 370/]
[bjt page 142. [\x 142/]     ]
435. dadāmi vo burāhmaṇā nāgametaṁ
rājārahaṁ rāja bhogagaṁ 1- yasassinaṁ,
alaṅkataṁ hemajālābhichannaṁ
sasārathiṁ gacchatha yena kāma'nti
6. kurudhammajātakaṁ.

[pts page 383] [\q 383/]
436. vassāni paññāsa samādhikāni
vasimbha selassa guhāya romaka,
asaṅkamānā abhinibbutattā 2-
hatthattamāyatti mamaṇḍajā pure

437. tedāni vakkaṅga kimatthamusasukā
bhajanti aññaṁ girikandaraṁ dijā,
na nūna maññanti mamaṁ yathā pure
cirappavuttā 3- athavā na te ime.

[pts page 384] [\q 384/]
438. jānāma taṁ na mayamsma muḷhā4-
soyeva 5- tvante mayamasma nāñño,
cittañca te asmiṁ jane paduṭṭhaṁ
ājivaka tena taṁ uttasāmāti.
7. romakajātakaṁ.

[pts page 386] [\q 386/]
439. kamatthamabhisandhāya 6- lahucittassa dubhino, 7-
sabbakāmadubhasseva 8- idaṁ dukkhaṁ titikkhasi.

440. siṅgena nihanāhetaṁ padasā ca adhiṭṭhaha,
bhiyo khālā paka;jjheyyuṁ no cassa paṭisedhako.

441. mamevāyaṁ maññamāno aññampevaṁ karissati,
te taṁ tattha vidhissanti sā me mutti bhavissatī'ti.
8. mahisajātakaṁ.

1. bhogaṁ machasaṁ 2. abhinibbutacittā - machasaṁ, syā 3. cirampavuḍḍhā - syā cirappavuṭṭhā - machasaṁ 4. sammuḷhā - syā mayaṁ sampumuḷhā - machasaṁ 5. sveva - machasaṁ, syā 6. kimattha mabhisandhāya - machasaṁ syā 7. dubahino - machasaṁ syā 8. sabbakāma rahasseva - machasaṁ.

[pts page 389] [\q 389/]
[bjt page 144] [\x 144/]
442. yathā māṇavako patthe sigāliṁ vanagocariṁ,
atthakāmaṁ pavedentiṁ 1- anatthakāmāti maññati
anatthakāmaṁ satapattaṁ atthakāmoti maññati.

443. evameva idhekacco puggalo hoti tādiso,
hitehi vacanaṁ vutto patigaṇhāti 2- vamato.

[pts page 390] [\q 390/]
444. ye ca kho taṁ pasaṁsanti bhayā ukkaṁsayanti ca 3-
tañhi so maññate mittaṁ satapattaṁva māṇavo'ti
9. satapattajātakaṁ.

[pts page 391] [\q 391/]
445. addhā hi nūna migarājā puṭakammassa kovido,
tathāhi puṭaṁ duseti aññaṁ nūna karissati.

446. na me pitā vā mātā vā puṭakammassa kovido,
kataṁ kataṁ kho dusema evaṁ dhammamidaṁ kulaṁ.

447. yesaṁ vo ediso dhammo adhammo pana kidiso, 5-
mā vo dhammaṁ adhammaṁ vā addasāma kudācana'nti.
10. puṭadusakajātakaṁ.
araññavaggo 6- tatiyo

tassuddānaṁ:
udapānavaraṁ vanabyagghakapi
sikhini ca balākaruciravaro,
sujanādhiparomakadusa puna
satapattavaro puṭakamma dasā'ti.

1. pavedenti - machasaṁ syā, 2. paṭigaṇhāti - machasaṁ, syā
3. vā - machasaṁ, syā 4. kovidā - syā 5. kiṁ diso - machasaṁ 6. udapānavaggo - syā.

[bjt page 146] [\x 146/]
4. abbhantaravaggo
448. abbhantaraṁ 1- nāma dumo yassa dibbamidaṁ phalaṁ,
bhutvā dohaḷini nārī cakkavattaṁ vijāyati.

449. tañca 2- bhadde mahesisi sā cā 3- si patino siyā,
āharissati te rājā idaṁ abbhantaraṁ phaḷaṁ.

[pts page 398] [\q 398/]
450. bhatturatthe parakkanto yaṁ ṭhānamadhigacchati,
suro attapariccāgi labamāno bhavāmahanti.
1. abbhantarajātakaṁ.

[pts page 402] [\q 402/]
451. seyyaṁso seyyaso hoti yo seyyamupasevati,
ekena sandiṁ natvāna sataṁ vajjhe amocayiṁ.

452. tasmā sabbena 4- lokena sandhiṁ katvāna ekako,
pecca saggaṁ nigaccheyya idaṁ suṇotha suṇotha kāsayo. 5-

253. idaṁ vatvā mahārājā 6- kaṁso bārāṇasiggaho,
dhanuṁ tuṇiñca 7- nikkhippa saṁyamaṁ ajjhupāgamī'ti.
2. seyyaṁsajātakaṁ. 8-

[pts page 407] [\q 407/]
454. varaṁ varaṁ tvaṁ nihanaṁ pure cari 9-
asmiṁ padese abibhuyya sukare,
sodāni eko vyapagamma 10- jhāyasi
balannu te vyaggha na cajja vijjati.

455. ime 11- sudaṁ yanti disodisaṁ pure
bhayaṭṭitā leṇagavesino puthu,
te dāni saṁgamma rasanti ekato
yattha ṭhitā duppasahajja, me mayā.

1. ambhannaro - syā 2. tvaṁhi - machasaṁ tvamipi - syā 3. cāpi - syā, machasaṁ. 4. lokekana sabbena - machasaṁ 5. kāsiyā - machasaṁ, syā 6. idaṁ vatvā so rājā - machasaṁ, si. 7. dhanuṁ tuṇḍiñca - syā, dhanukaṇṇañca - machasaṁ. 8. seyyajātakaṁ - machasaṁ, syā 9. caraṁ - sī. 10. byagghāpagamma - machasaṁ, byagghapagamma - syā 11. imassutāyanti - machasaṁ, syā.

[pts page 409] [\q 409/]
[bjt page 148] [\x 148/]
456. namanthu saṅghānaṁ samāgatānaṁ
disvā sayaṁ sabyaṁ vadāmi abbhutaṁ,
vyagghaṁ migā yattha jiniṁsu dāṭhino
sāmaggiyā dāṭhabalesu muccareti.
3. vaḍḍhakisukarajātakaṁ.

[pts page 413] [\q 413/]
457. yaṁ usasukā saṅgharatti alakkhikā bahuṁ dhanaṁ,
sippavanto asippā ca lakkhivā tāni bhuñjati.

458. sabbattha katapuññassa aticcaññeva 1- pāṇino,
uppajjanti bahu bogā appanāyatanesupi, 2-

459. kukkuṭamaṇayo 3- daṇḍā thiyo ca puññalakkhaṇā,
uppajjanti apāpassa katapuññassa janatuno'ti.
4. sirijātakaṁ.

[pts page 418] [\q 418/]
460. dariyā 4- santavassāni tiṁsamattā vasāmase,
hañjema 5- maṇino āhaṁ iti no mattitaṁ ahu.

461. yāva 6- nighaṁsāma bhiyyo vodāyate maṇi,
idañcadāni 7- pucchāma kiṁ kiccaṁ idha maññasi.

462. ayaṁ maṇi veḷuriyo akāco vimalo subho, 8-
nāssa sakkā siriṁ gantuṁ apakkamatha sukarā'ti.
5. maṇisukarajātakaṁ. 9-

1. atimaññeva aticaññe ca - si 2. apitāyatanesupi - machasaṁ
3. kukkuṭo - machasaṁ, syā 4. darayā - machasaṁ. 5. bhaññāma - machasaṁ, syā 6. yāvatā maṇiṁ ghaṁsāma - machasaṁ, yāvatā maṇi ghaṁma - syā
7. brāhmaṇatveva pucchāma - si 8. akāvo vipulo subho - machasaṁ 9. maṇighaṁsajātakaṁ - machasaṁ.

[pts page 420] [\q 420/]
[bjt page 150] [\x 150/]
463. mā sālukassa pihayi 1- āturanta 2- bhuñjati,
apposasukko bhusaṁ khāda etaṁ dīghāyulakkhaṇaṁ.

464. idāni so idhāgantvā atithi yuttasevako,
atha dakkhisi sālukaṁ sayantaṁ musaluttaraṁ.

465. vikantaṁ 3- sukaraṁ disvā sayantaṁ musaluttaraṁ.
jaraggavā 4- vicinnesuṁ varambhākaṁ bhusāmivā'ti.
6. sālukajātakaṁ.

[pts page 421] [\q 421/]
466. nānummanto nāpisuno nānaṭo 5- nākutuhalo,
muḷhesu labhate lābhaṁ esā te anusāsanī.

[pts page 422] [\q 422/]
467. dhiratthu taṁ yasalābhaṁ dhanalābhañca buhmaṇa,
yā vutti vinipātena adhammacariyāya vā. 6-

468. api ce pattamādāya anāgāro paribbaje,
phasāva jivikā seyyo yā vādhammena phasanā'ti.
7. lābhagarahajātakaṁ. 7-

[pts page 425] [\q 425/]
469. agghanti macchā adhikaṁ sahassaṁ
na so atthi yo imaṁ saddaheyya,
mayhañca assu idha satta māsā
ahampi taṁ macchuddānaṁ 8- kiṇeyyanti.

470. macchānaṁ bhojanaṁ datvā mama dakkhiṇamādisi, : -
taṁ dakkhiṇaṁ parantiyā kataṁ apacitiṁ tayā.

1. pihasi - simu 2. āturantāni - si, machasaṁ 3. vikanataṁ - si syā 4. jaraggavā vā cinetasuṁ - si jaraggavā avittesuṁ - syā
5. nato - machasaṁ 6. adhammacaraṇena vā - si machasaṁ 7. lābhagarahita - syā 8. macchadānaṁ - machasaṁ 9. madāsi - machasaṁ.

[pts page 426] [\q 426/]
[bjt page 152] [\x 152/]
471. paduṭhacintassa na phāni hoti
na cāpi naṁ devatā pujayanti,
yo bhātaraṁ pettikaṁ sāpateyyaṁ
avañcayi dukkatakammakārī'ti. 1-
8. macchuddānajātakaṁ. 2-

[pts page 428] [\q 428/]
472. nānācchandā 3- mahārāja ekāgāre vasāmase,
ahaṁ gāmacaraṁ icche brāhmaṇi ca gāvaṁ sataṁ.

473. chatto ca 4- ājaññarathaṁ kaññā ca maṇikuṇaḍalaṁ
yā cesā puṇaṇikā jammi 5- udukkhalaṁ 6-

[pts page 429] [\q 429/]
474. brahmaṇassa gāmavaraṁ detha brāhmamaṇiyā gamaṁ sataṁ,
puttassa ājaññarathaṁ kaññāya maṇikuṇḍalaṁ
yañcetaṁ puṇṇikaṁ jammitaṁ paṭiyādetha udukkhala'nti.
9. nānācchandajātakaṁ.

475. sīlaṁ kireva kalyāṇaṁ sīlaṁ loke anuttaraṁ,
passa ghoraviso nāgo silavāti na haññati.

[pts page 430] [\q 430/]
476. sohaṁ sīlaṁ samādissaṁ loke anumataṁ sivaṁ,
ariyavutti 7- samācāro yena vuccati silavā.

477. √ātinañca piyo hoti mittesu ca virocati,
kāyassa bhedā sugatiṁ upapajjati 8- sīlavāti.
10. sīlavīmaṁsajātakaṁ.

abbhantaravaggo catuttho.

tassuddānaṁ:
dumakaṁsavaruttama byagghamigā
maṇiyo maṇi sālukamavhayano,
anusāsaniyopi ca macchavaro
maṇikuṇḍalakenakirena dasāti

1. dukkaṭa kammakāriti - machasaṁ syā 2. macchadāna jātakaṁ - machasaṁ syā 3. nānāchandā, nānacchanda - machasaṁ 4. putetā - machasaṁ syā 5. puṇṇikajammiṁ - machasaṁ puṇaṇakā jammi - syā 6. udukkhalabhi kaṅkhati. 7. ariyavatta - syā 8. uppajajati - syā

[pts page 432] [\q 432/]
[bjt page 154] [\x 154/]
5. tumbhavaggo
478. sabbakāmaddaṁ kumbhaṁ kuṭaṁ 1- laddhāna dhuttako,
yāva so 2- anupāleti tāva so sukhamedhati.

479. yadā matto ca ditto ca pamādā kumbhamabbhidā,
tato naggo ca pottho ca pacchā bālo vibaññati

480. evameva yo dhanaṁ laddhā amattā paribhuñjati,
pacchā tapati dummedho kūṭaṁ hintova dhuttako'ti.
1. bhadraḷaṭajātakaṁ 3-

[pts page 435] [\q 435/]
481. bārāṇassaṁ 4- mahārāja kākarājā nivāsiko, 5-
asitiyā sahassehi supatto parivārito.

482. tasasa dohaḷini bhariyā suphassā macchamicachati, 6-
rañño mahānase pakkaṁ paccagaghaṁ rājabhojanaṁ.

483. tesāhaṁ pahito duto rañño cambhi idhāgato,
bhattu apavitiṁ kummi nāsāyamakaraṁ vaṇanti.
2. supattajātakaṁ.

[pts page 437] [\q 437/]
484. phuṭṭhassa me aññatarena vyādhinā
rogena khāḷhaṁ dukhitassa ruppato,
parisussati khippamidaṁ kaḷekharaṁ
pupphaṁ yathā saṁsuni ātape kataṁ.

485. ajaññaṁ jaññasaṅkhātaṁ asuciṁ sucisammataṁ,
nānākuṇapaparipuraṁ jaññarūpaṁ apassato

486. dhiratthu taṁ āturaṁ putikāyaṁ
jegucchiyaṁ asuciṁ byādhidhammaṁ,
yatthappamantā adhimucchitā pajā
hāpenti maggaṁ sugatupapattiyā'ti
3. kāyavicchandajātakaṁ.

1. kūṭa - si syā 2. naṁ - machasaṁ 3. surāghaṭajātakaṁ - machasaṁ bhadraghaṭabhedaka jātakaṁ - syā 4. khārāṇasyaṁ - machasaṁ, syā 5. nivāsako - machasaṁ, syā 6. suphassā bhakkhatu micchati - machaṁ, syā.

[pts page 439] [\q 439/]
[bjt page 156] [\x 156/]
487. koyaṁ bindussaro maggu pavadantānamuttamo,
accuto jambusākhāya mojacchāpova kujati.

488. kulaputtova jānāti kulaputte pasaṁsituṁ,
vyagghacchāpasarivaṇṇo 1- bhuñja samma dadāmi te.

489. cirassaṁ vata passāmi musāvādi samāgate,
vannādaṁ kuṇapādañca aññamaññaṁ pasaṁsake'ti.
4. jambukhādakajātakaṁ.

[pts page 440] [\q 440/]
490. usabhasseva te khandho sihasseva vijamhitaṁ,
migarāja namotyatthu api kiñci labhāmase.

491. kulaputtova 2- jānāti kulaputte pasaṁsituṁ,
mayuragivasaṅkāsa ito pariyāhi vāyasa.

492. migānaṁ kotthuko 3- anto pakkhinaṁ pana vāyaso,
eraṇḍo anto rukkhānaṁ tayo antā samāgatā'ti.
5. antajātakaṁ.

[pts page 442] [\q 442/]
493. konāyaṁ 4- loṇatoyasmiṁ samantā paridhāvati,
macche makare ca vāreti ūmisu 5- ca vihaññati.

494. anantapāyi sakuṇo atittoti disāsuto,
samuddaṁ pātumicchāmi sāgaraṁ saritaṁ patiṁ.

495. svāyaṁ hāyati ceva purate ca mahodadhi,
nāssa nāyati pitanto 6- apeyyo kira sāgaro'ti.
6. samuddajātakaṁ.

1. byasghacchāpi sariravaṇaṇā machasaṁ. vyagghacchāpa sadisavaṇaṇa - syā 2. kulaputto pajānāti - machasaṁ, syā 3. siṅgālo - machasaṁ koṭṭhuko - syā 4. konavāyaṁ - syā 5. ummisu - machasaṁ ūmisu - si 6. pivatto - machasaṁ

[pts page 443] [\q 443/]
[bjt page 158] [\x 158/]
496. ucce sakuṇa ḍemāna 1- pattayāna vihaṅgama,
vajjāsi kho tvaṁ vāmuruṁ ciraṁ kho sā karissati.

497. idaṁ kho sā na jānāti asiṁ sattiñca oḍḍitaṁ,
sā caṇḍi kāhati kodhaṁ taṁ me tapati no idha. 2-

498. esa uppalasannāho nikkhamussisake 3- kataṁ,
kāsikañca muduṁ vatthaṁ tappatu 4- dhanakāmikā'ti. 5-
5. kāmavilāpajātakaṁ.

[pts page 445] [\q 445/]
499. udumbarā cime pakkā nigrodhā ca kapitthanā,
ehi nikkhama 6- bhuñjassu kiṁ jighacchāya miyasi.

500. evaṁ so suhito hoti yo vaddamapacāyati, 7-
yathāhamajja suhito dumapakkānimāsito.

501. yaṁ vanejo vanejassa vañceyya kapino kapi,
daharopi 80 taṁ na saddheyya na hi jiṇeṇā jarākapi'ti.
8. udumabarajātakaṁ.

[pts page 448] [\q 448/]
502. pure tuvaṁ sīlavataṁ sakāse
okkandikaṁ 9- kiḷasi assamambhi,
karohare makkaṭiyāni makkaṭa
na taṁ mayaṁ sīlavataṁ ramāma.

503. sutā hi mayhaṁ paramā visuddhi
komāyaputtassa 10- bahussutassa,
mādāni maṁ maññi tuvaṁ yathā pure
jhānānuyuttā 11- viharāma āvuso.

1. ḍehana - machasaṁ. 2. idaṁ - machasaṁ 3. nikkhañcussisako hitaṁ - machasaṁ nikkhañcussisake - syā 4. tappetu - si machasaṁ syā 5. dhanikā piyā - machasaṁ 6. nikkhamma - machasaṁ 7. yo vuddhamapacāyati - machasaṁ syā 8. daharo kapi saḍeyya - machasaṁ 9. okkantikaṁ - machasaṁ 10. komāriya puttassa - syā komāraputtassaṁ - machasaṁ 11. jhānā niyuttā - si.

[pts page 449] [\q 449/]
[bjt page 160] [\x 160/]
504. sacepi selasmiṁ vapeyya khijaṁ
devo ca vasse neva hi taṁ ruheyya,
sutā hi te sā paramā visuddhi
ārā tuvaṁ makkaṭa jhānabhumiyāti.
9. komāputtajātakaṁ. 1

[pts page 450] [\q 450/]
505. parapāṇarodhā 2- jivanto maṁsa lohitabhojano, 3-
vako vataṁ samādāya 4- upapajji uposathaṁ.

506. tassa sakko vataññāya ajarūpenupāgami,
vitatapo 5- ajjhappatto 6- bhañji lohitapo tapaṁ.

[pts page 451] [\q 451/]
507. evavemavaṁ idhekacce samādānasmiṁ dubabalā,
lahuṁ karonti attānaṁ vakova ajakāraṇā'ti.
10. vakajātakaṁ. kumbhavaggo pañcamo. tassuddānaṁ: varakumbhasuttasirivabhayano suvisammatabinduvaro cusabho, saritapaticaṇḍijarākapinā atha makkaṭiyā vakakena dasāti. tikanipāto niṭṭhito. vagguddānaṁ: saṅkappo padumo ceva udapānena tatiyaṁ,
abbhantaraṁ ghaṭabhedaṁ tikanipātembi laṅkatanti.

1. komāraputtajātakaṁ - machasaṁ 2. parapāṇaghāte - syā 3. lohitā - machasaṁ 4. samādiyi - si 5. vitalitapo -machasaṁ si 6. ajjhapatto - machasaṁ, syā