Inleiding

Beste lezer, Wij hebben in de opmaak van dit programma verschillende woorden en begrippen gemarkeerd met een grijze achtergrond. Deze woorden staan uitgelegd in de woordenlijst achterin dit programma (pagina 67).

Wij wensen u veel leesplezier.

Programmacommissie BIJ1

1. Anti-Racisme en Dekolonisatie

Na de Komma Begint Nu

BIJ1 droomt van een wereld zonder racisme, seksisme, islamofobie, LGBTQIA+ discriminatie, kapitalisme, validisme, en alle andere vormen van onderdrukking. Een wereld waarin we erkennen dat we onvolledig zijn zonder elkaar, en daarom altijd solidair moeten zijn met elkaars strijd voor een volwaardig leven.

De wereld van vandaag is gebouwd op 400 jaar wereldwijde kolonialisme en slavernij. Inmiddels heeft ook de Nederlandse staat zelf het grote zwijgen over ons koloniale verleden doorbroken. Maar na de komma begint nu. We moeten de verbinding tussen ons verleden en het heden zoeken, aanwijzen en herstellen: het is tijd voor een dekoloniale politiek. Want het koloniale- en slavernijverleden van Nederland is geen afgesloten zwarte bladzijde: ook vandaag de dag wordt dit boek nog geschreven. De koloniale basis van onze samenleving heeft een negatieve impact op iedereen, ook op witte mensen. Alleen de allerrijksten profiteren van onze racistische en koloniale wereld die solidariteit en echte verandering tegenwerkt.

Daarom moeten we deze systemen nu voor eens en voor altijd afbreken, en vanuit intersectionele solidariteit werken naar een wereld gebaseerd op radicale gelijkwaardigheid. BIJ1 strijdt daarom onder meer voor de volgende punten:

Institutioneel Antiracisme

1. Racisme wordt in alle opzichten aangepakt, zowel in de overheid als in de hele samenleving. Alle ministeries, gemeenten en overheidsdiensten doen grondig onderzoek naar racisme binnen hun organisaties en functioneren, en voeren actief antiracistisch beleid.

2. We pakken discriminatie in het migratiebeleid aan. Europees en Nederlands migratiebeleid discrimineert op basis van afkomst en klasse. Mensen uit voornamelijk Azie en Afrika toegang tot Europa ontzeggen is neokoloniaal en racistisch. Discriminatie op basis van nationaliteit of verblijfsstatus wordt verboden.

3. We pakken racisme in wonen en omgeving aan. Er zijn talloze onderzoeken uitgevoerd naar discriminatie op de woningmarkt. Het is tijd om op basis daarvan antiracistisch beleid vorm te geven, onder andere door gentrificatie tegen te gaan. Woningcorporaties moeten actief aantonen dat zij niet discrimineren. Leegstaande panden zullen onder andere worden gebruikt voor de ontwikkeling en emancipatie van jongeren van kleur en voor de opvang van ongedocumenteerde mensen.

4. We pakken racisme in het onderwijs aan. Antiracisme krijgt een belangrijke plek in lerarenopleidingen, met een nadruk op het ontleren van racistisch gedachtegoed en gedragingen. Ook wordt er speciaal aandacht besteed aan het leren van het herkennen van en ingrijpen bij racisme op school. Elke student die stage moet lopen, krijgt gegarandeerd een stageplek op een passende plek. Stagediscriminatie wordt streng aangepakt.

5. We pakken het grootschalige racisme op de arbeidsmarkt aan. Zo komt er naast een vrouwenquotum, ook een quotum op basis van etniciteit voor leiderschapsposities; moeten bedrijven stilte- en gebedsruimtes inrichten; en worden organisatiestructuren zodanig aangepast dat bedrijven hun diversiteit kunnen faciliteren en behouden. Ook worden diploma's uit niet-westerse landen erkend.

6. We pakken racisme in de zorg aan. Het effect van racisme in de zorg wordt uitgebreid onderzocht en bestreden, zowel in de vorm van vooroordelen van zorgmedewerkers als behandelsmethoden die gebaseerd zijn op onderzoek waarin niet-witte mensen en vrouwen ondervertegenwoordigd zijn.

7. Er komt een daadkrachtige aanpak tegen Islamofobie en Moslimhaat, die na een jarenlange hetze tegen moslims inmiddels zijn genormaliseerd. We schaffen het hoofddoekverbod en verbod op gezichtsbedekkende kleding af, en we verbieden het vernielen van heilige schriften. Wetgeving die moslims onterecht koppelt aan onveiligheid wordt ingetrokken.

Geen Plek voor Fascisme en Racistisch Geweld

1. We bouwen een grotere organisatie rondom de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme (NCDR), met meer structurele financiering. We stellen juridische definities op van racisme, anti-Zwart racisme, antisemitisme, anti-Aziatisch racisme, moslimhaat en haat tegen Roma en Sinti. Hierbij komt ook een onafhankelijk meldpunt. Deze meldingen worden voortaan in de veiligheidsdriehoeken besproken.

2. Er komt meer aandacht voor educatie over fascisme in alle vormen, zodat racistische en antisemitische theorieën zoals de omvolkingstheorie, 'cultuurmarxisme', of leugens over een Joods complot beter bestreden kunnen worden. Ook verbieden we en ontbinden we organisaties waar racistisch gedachtegoed verspreid en uitgewisseld wordt.

3. We verbieden alle vormen van blackface in de openbare ruimte, inclusief zwarte piet.

4. We stellen wettelijk vast dat haatmisdrijven zwaarder worden bestraft.

5. Er komt een eerlijke definitie van antisemitisme. De IHRA-definitie, die het benoemen van het racistische karakter van de staat Israël als antisemitisch beoordeelt, wordt verworpen. Er komt ook erkenning voor het antisemitisme binnen de Zionistische beweging. Het bezit van nazi-attributen mag voortaan alleen met een vergunning. Aanbidding of verheerlijking van prominente fascisten, zoals Hitler, wordt bij wet verboden.

Koloniale Schade Herstellen en Hedendaags Kolonialisme Afbreken

1. Nederland herstelt de schade die is veroorzaakt door 400 jaar kolonialisme en slavernij. Reparaties zullen zowel materieel als immaterieel zijn, waar de precieze invulling besloten moet worden door de samenlevingen van de (voormalige) koloniën. Nederland ondersteunt dit proces financieel en (naar behoefte) logistiek. Naast de ABCSSS-eilanden, Suriname en Indonesië worden ook alle andere getroffen samenlevingen en groepen hierbij betrokken, waaronder de Zuid-Molukken, West-Papoea, Tobago, Noord-Brazilië, West Afrika, Zuid Afrika en de oorspronkelijke bewoners van New York en New Jersey.

2. Er komt een consensusrijkswet Herstelmaatregelen voor het gehele Koninkrijk, zodat het uitvoeren van herstelbeleid bij wet wordt gegarandeerd en niet afhangt van de welwillendheid van een willekeurige Europees Nederlandse regering.

3. Ook in het Europese deel van Nederland moet heling van kolonialisme centraal staan. Dekolonisatiebeleid wordt bij alle ministeries een prioriteit. Er wordt structureel geld besteed om de huidige effecten van kolonialisme te onderzoeken, kennis hiervan te verspreiden en passende maatregelen in te voeren. Belangrijke prioriteiten zijn overheidsinstanties waar burgers direct mee te maken hebben, zoals de Belastingdienst, UWV en DUO.

4. Het toekomstige Nationale Slavernij Museum wordt gratis en is gegarandeerd van een structurele financiële basis. Daarnaast bieden het Nationaal Slavernij Museum en de Nederlandse staat waar gewenst financiële en andere hulp bij het opzetten van verwante musea in het Caribische gedeelte van het Koninkrijk en de samenwerking tussen deze musea.

5. Er komt speciale aandacht voor mentale en geestelijke dekolonisatie. De infrastructuur die het koloniale gedachtegoed en witte superioriteitsdenken voortzet in de maatschappij en het beleid van de Nederlandse staat, moet afgebroken worden. Dit gebeurt onder andere door dekolonisatie in het onderwijs in curricula, gedekoloniseerde lesmethodes en het erkennen van de waarde van niet-Westerse kennis. Ook moet de koloniale verheerlijking middels standbeelden en straatnamen uit het straatbeeld verdwijnen.

6. 1 juli (Keti Koti), 17 augustus (Dia di lucha pa libertat of Dia di Tula en de onafhankelijkheidsdag van Indonesië), 10 oktober (het opheffen van de Nederlandse Antillen), 25 november (de onafhankelijkheidsdag van Suriname), en 18 maart (Dia di Himno y Bandera, de Arubaanse Dag van het Volkslied en de Vlag) worden nationale feestdagen.

7. Tevens wordt de 'dag van empathie' op 3 mei ingevoerd als onderdeel van de 4-5 mei herdenking/viering. Op de dag van empathie komen mensen samen en herdenken we het koloniaal verleden en de (vele) slachtoffers die Nederland heeft gemaakt in het verleden.

2. Werk En Bestaanszekerheid

Alles is Altijd al van Ons

Bestaanszekerheid en een goed leven voor iedereen moet de norm zijn. In de huidige economie wordt onze arbeidskracht als product verkocht. Op het werk dat wij doen maken de bedrijven en aandeelhouders enorme winsten. BIJ1 gelooft in een wereld waar werk geen uitbuiting meer is en waarin werkende mensen de vruchten plukken van hun eigen arbeid. Een wereld waarin je waarde als mens niet afhangt van of je werkt of hoe productief je bent. Ook huishoudelijk werk, mantelzorg en vrijwilligerswerk is van onschatbare waarde voor onze maatschappij: onze economie zou niet kunnen draaien zonder. Het is tijd dat we niet langer onderscheid maken tussen welk werk we wel en niet waarderen of belonen.

We moeten ruimte maken voor de grote diversiteit aan vormen waarop mensen hun leven inrichten, ongeacht gender, gezinssamenstelling, etniciteit of fysieke beperking. BIJ1 staat voor een inclusieve arbeidsmarkt waarin iedereen zeggenschap heeft over hun eigen werk en er een eerlijke verdeling is van betaald én onbetaald werk. Daarnaast pleiten wij voor het per direct fors verhogen van het minimumloon, om de grote inkomenskloof te dichten en de groeiende armoede onder werkende mensen tegen te gaan. Vaste contracten en zekerheid worden weer de norm in plaats van de uitzondering, en met goede cao's en betere rechten voor stakers brengen we de macht terug naar de werknemers.

Samen pakken we terug wat altijd al van ons was. Dit doen we op de volgende manieren:

Inclusie en Gelijkwaardigheid in Werk en Inkomen

1. We schaffen de 40-urige werkweek af en gaan naar een 30-urige werkweek met loonbehoud en een evenredige werving van personeel opdat de werkdruk niet wordt verhoogd. Partnerverlof wordt gelijkgetrokken met het kraam- en bevallingsverlof en transitieverlof wordt ingevoerd. Voor alle ouders op verlof wordt er 100% inkomen doorbetaald. Kinderopvang wordt gratis.

2. De mislukte Participatiewet wordt geheel afgeschaft. Mensen met een (onzichtbare) beperking krijgen evenveel betaald als vakgenoten zonder beperking met hetzelfde werk. We maken vóór 2025 een einde aan loon- en inkomensongelijkheid tussen mannen en vrouwen. Discriminerende bedrijven worden juridisch verantwoordelijk gehouden.

3. Arbeidsmigranten en ongedocumenteerde mensen verdienen dezelfde rechten als elke andere werknemer. Ongedocumenteerde mensen die te maken krijgen met geweld of dwang op het werk, moeten dit kunnen melden zonder dat ze risico lopen op uitzetting. De rechten en beloning van arbeidsmigranten worden beter beschermd.

4. Onbetaald werk dat historisch vaak nog 'vrouwenwerk' wordt bestempeld, zoals mantelzorg, huishoudelijk werk of zorg voor kinderen, wordt beter gecompenseerd en gefaciliteerd. Waar mogelijk wordt huishoudelijk werk gesocialiseerd, door bijvoorbeeld openbare keukens.

5. We gaan strenger toezien op de geldende regels voor het faciliteren van noden van werknemers, zoals kolven of bidden op de werkvloer. We stellen een menstruatieverlof in.

6. We werken aan toegankelijke werkplekken. Dit doen we door onder andere het recht op thuiswerk vast te leggen en meer (onafhankelijke) ondersteuning op de werkvloer te realiseren.

7. BIJ1 zet in op Sociale Ontwikkelbedrijven waarbij mensen meer eigen regie en ondersteuning op de werkvloer krijgen. Zo krijgen werkende mensen die door een beperking urenbeperkt zijn de optie om weer te gaan werken als ze hier zelf voor kiezen. Mensen voor wie een Sociaal Ontwikkelbedrijf naar eigen inzicht geen gepaste optie is, moeten hier niet voor bestraft worden.

Eerlijke Waardering & Meer Zeggenschap

1. Het minimumloon wordt per direct verhoogd naar 16 euro per uur. Het minimumloon stijgt verder jaarlijks tenminste mee met de prijzen (APC, Automatische Prijscompensatie) en is niet minder dan 60% van het mediaanloon. Het AOW en de bijstand stijgen automatisch mee met het minimumloon. Het minimumloon geldt voor iedereen, zonder uitzonderingen. Het minimumjeugdloon wordt dus afgeschaft en gelijkgetrokken met het minimumloon voor volwassenen. We leggen inflatiecorrectie van de lonen wettelijk vast, zodat de lonen automatisch met de inflatie meestijgen.

2. Bedrijven en werkplekken worden democratisch bestuurd en komen in handen van werknemers in plaats van bedrijfseigenaren.

3. Bedrijven worden verplicht op de werkplek ruimtes te bieden waar werknemers kunnen samenkomen om elkaar te spreken en gezamenlijke (vakbonds)acties te organiseren.

4. Krapte op de arbeidsmarkt in sectoren als de zorg, onderwijs en het openbaar vervoer, wordt bestreden door flinke loonsverhogingen. Zo maken we duurdere flexwerkers in deze sectoren grotendeels onnodig.

5. Werknemers die langer dan negen maanden met een tijdelijk contract werken, krijgen een vast contract. We verbeteren de ontslagbescherming en gaan schijnzelfstandigheid tegen.

6. We creëren vrijheid voor werknemers om eigen werktijden te bepalen of in deeltijd te werken en zorgen voor eerlijke vergoedingen voor stages.

7. De positie van de vakbonden wordt versterkt en het stakingsrecht wordt uitgebreid. Niet de werkgevers en de rechter bepalen of een staking proportioneel is, maar de werkers. Loon moet worden doorbetaald tijdens een staking. We zorgen dat alle bedrijfstakken een cao hebben, zodat bescherming van werknemers beter geregeld is. Bij cao-onderhandelingen doen alleen vakbonden mee die onafhankelijk zijn van werkgevers, geen zogenaamde Gele Bonden.

8. We vieren de werkende mens en hun bijdragen aan de maatschappij. 1 mei, de Dag van de Arbeid, wordt zoals in de rest van Europa een nationale feestdag.

Een Goed Leven, ook als je niet (meer) Werkt

1. We steken meer geld in scholingsprogramma's voor mensen zonder werk. De tegenprestaties en sancties voor mensen in de bijstand worden afgeschaft.

2. De medische keuringen bij arbeidsongeschiktheid worden niet meer door de uitkeringsinstantie zelf gedaan, maar door onafhankelijke artsen.

3. Er komt een Nationaal Pensioenfonds waarbij collectiviteit voorop staat en waarop ook zzp'ers aanspraak maken.

4. We verlagen de AOW-leeftijd naar 65. Het blijft wel mogelijk om door te werken en ook gaan we strenger toezien op arbeidsmarktdiscriminatie op basis van leeftijd.

5. De regels voor de AIO (aanvullende inkomensondersteuning), waar veel ouderen met een migratieachtergrond aanspraak op maken vanwege het AOW-gat, worden versoepeld.

3. Economie

Een Economie van Iedereen

BIJ1 staat voor een economie die werkt voor iedereen en niet alleen voor een klein groepje mensen. Onze ideale economie is socialistisch: een economie die de rechten en gezondheid van mens, dier en planeet altijd voorop stelt. Ons huidige kapitalistische systeem, is onhoudbaar. Voor een toekomstbestendige economie, moeten we afscheid nemen van een systeem dat vermogenden, aandeelhouders en grote beursgenoteerde bedrijven in staat stelt onze democratie in te perken en mensen wereldwijd uit te buiten. Want er is meer dan genoeg voor iedereen.

Dat betekent een radicale democratisering van de economie. BIJ1 durft te dromen van een systeem dat er nu nog niet is en werkt stapsgewijs, van de grond af aan, naar een democratisch socialisme. De groeiende kloof tussen Nederlanders met lage lonen en de allerrijksten wordt gedicht. Een rechtvaardige economie die voor ons allemaal werkt en waarbij iedereen gelijkwaardig kan deelnemen. Vrij van racisme, genderongelijkheid, validisme en andere vormen van discriminatie. Dat betekent ook dat we een einde maken aan ons aandeel in het economisch imperialisme, waarbij het Globale Noorden, het Globale Zuiden uitbuit.

Oneindige groei is niet mogelijk op onze eindige wereld. Daarom sturen we op "degrowth" - ontgroeien. Onze overproductie en onstilbare honger naar grondstoffen en energie putten mens, dier en planeet uit, met name in het Globale Zuiden.

Niet groei en winst, maar vrijheid en gelijkwaardigheid horen het einddoel te zijn van een economie. Om de weg naar deze economie vrij te maken, strijdt BIJ1 onder meer voor de volgende punten:

Van Privatisering naar Nationalisering

1. We brengen belangrijke sectoren van de economie, zoals banken, pensioenfondsen, energie, het openbaar vervoer en de zorg, in publieke handen. De financiële en energiesector hebben hierbij de hoogste urgentie.

2. Het belastingstelsel wordt fundamenteel veranderd. Veel indirecte consumentenbelastingen worden afgeschaft. Dit wordt opgevangen door progressieve belastingen op inkomen en vooral op hoge vermogens en winst. De erf- en schenkbelasting wordt sterk verhoogd. Zo komt er een einde aan de dynastieke werking van kapitaal.

3. Nederland is niet langer een belastingparadijs. Het oprichten van een brievenbus-BV wordt onmogelijk gemaakt, en bestaande brievenbus-BV's worden aangepakt. Daarnaast worden mazen in de wet die belastingontwijking faciliteren opgespoord en gesloten.

4. Er komt een limiet op vermogen, waarboven een marginaal belastingtarief van 100% geldt. De hoogte van deze limiet wordt democratisch besloten. Daarnaast versoepelen we de onteigeningswetgeving, op het gebied van kapitaal, aandelen en bezit in grond.

5. Private bedrijven die in Nederland hun producten verkopen gaan forse winstbelasting betalen. Voordelige belastingconstructies gericht op beursgenoteerde bedrijven worden gestopt. Er komt een grootschalig onderzoek naar de impact van import- en exportproducten uit alle sectoren op mens en klimaat overal ter wereld. Daarnaast wordt lokale productie en distributie zo veel mogelijk gestimuleerd.

6. De private effectenbeurs wordt stapsgewijs afgeschaald en vervangen door een collectief couponsysteem waarin elke Nederlandse burger een gelijk aantal niet-verkoopbare coupons ontvangt op hun 18^e verjaardag. Deze coupons kunnen worden geïnvesteerd in publieke beleggingsfondsen en worden na overlijden niet geërfd door nabestaanden, maar wederom eigendom van de overheid. Deze kan ze vervolgens weer uitschrijven aan een volgende generatie.

Democratie op de Werkvloer

1. De werknemerscoöperatie wordt de standaard eigendomsstructuur voor nieuw opgerichte rechtspersoonlijkheden.

2. Elk bestaand beursgenoteerd bedrijf met meer dan 100 werknemers wordt verplicht een werknemersfonds op te richten, waaraan zij jaarlijks een aantal nieuwe aandelen, proportioneel aan de jaarwinst, uitschrijven. Het werknemersfonds wordt uitsluitend beheerd door de werknemers van dit bedrijf.

3. Er wordt grootschalig onderzoek gedaan naar het duurzaam oprichten van publieke banken en investeringsfondsen die uitsluitend coöperatieven bedienen.

4. Bij faillissement assisteert de overheid werknemers als een democratiserende overkoop gewenst is, zo mogelijk ook financieel. Waar nodig wordt een vakbond betrokken bij dit proces.

5. Multinationale bedrijven met dependances in Nederland zijn verplicht een plan te schrijven waarin wordt uiteengezet hoe er binnen afzienbare tijd minimaal 51% van de aandelen aan de werknemers van de desbetreffende dependance wordt verkocht. Als hier geen gevolg aan wordt gegeven, wordt het recht ontzegd binnen Nederlandse grenzen te opereren.

Een Economie zonder Verliezers

1. Het recht op huisvesting, voeding en gezondheidszorg wordt geherformuleerd verankerd in de Grondwet zodat deze mensenrechten niet langer enkel een inspanningsverplichting vereisen, maar een garantie.

2. We zetten de grenzen open voor mensen, niet voor kapitaal: we gaan kapitaalvlucht tegen. In internationaal verband investeren we in het opsporen van belastingontduikers.

3. De gedeelde verantwoordelijkheid van schuldeisers voor schulden wordt wettelijk vastgelegd. Kwijtschelden van schulden wordt gestimuleerd, incassobureaus worden verboden.

4. Bij betalingsregelingen wordt in de eerste plaats gekeken naar draagkracht, niet naar inkomen. Het verplichte aflossen van de schuld binnen een bepaalde tijd wordt afgeschaft.

5. Schuldhulporganisaties die geld verdienen aan andermans schulden worden verboden. De overheid neemt zelf de schuldhulpverlening weer in handen. De overheid neemt daarnaast schulden vaker over, zodat er maar één schuldeiser is en schulden niet oplopen. Ook saneert de overheid vaker schulden, zodat mensen een nieuwe start kunnen maken.

4. Natuur, Milieu, Klimaat en Dierenrechten

Een Leefbare Planeet

BIJ1 vecht voor een wereld waarin ecosystemen, mens en dier duurzaam met elkaar samenleven. De tijd van aarzelen en schijnoplossingen is voorbij. We hebben radicale systeemverandering nodig: niet langer kapitalisme, niet langer groei. Alle benodigde klimaatmaatregelen worden voortaan getoetst op klimaatrechtvaardigheid.

Dat betekent dat de kosten van klimaatbeleid worden gedragen door de grootste vervuilers. Niet door burgers en zeker niet door landen die nauwelijks hebben bijgedragen aan de klimaatcrisis, maar wel als eerste te maken krijgen met de gevolgen ervan. Die gevolgen kunnen worden voorkomen, als westerse landen hun verantwoordelijkheid zouden nemen voor de crisis die zij zelf veroorzaakt hebben. Het feit dat dit niet gebeurt, omdat de gevolgen minder voelbaar zijn in de westerse wereld, noemen we klimaatracisme. Voor klimaatrechtvaardigheid strijden, gaat voor ons dan ook altijd gepaard met het bestrijden van klimaatracisme. BIJ1 pleit voor meer aandacht voor klimaatracisme binnen het Koninkrijk, omdat de gevolgen van de klimaatcrisis het sterkst voelbaar zijn in het Caribische deel. Toch neemt de Nederlandse regering te weinig verantwoordelijkheid om deze gevolgen aan te pakken. Dat is een erfenis van ons koloniaal verleden; de klimaatcrisis begon immers bij kolonialisme en slavernij. Ook in Europees Nederland moeten we klimaatongelijkheid aanpakken: de gevolgen van hoge uitstoot en slechte luchtkwaliteit raken vooral mensen in een zwakkere sociaaleconomische positie. Dat is onrechtvaardig.

Wij zullen onze manier van productie, maar ook van consumptie, volledig moeten herzien om te komen tot een rechtvaardige, circulaire en duurzame samenleving. Het leren, waarderen en volgen van de kennis van inheemse volkeren dient daarbij uitgangspunt te zijn. BIJ1 heeft hiervoor de volgende plannen:

Klimaatrechtvaardigheid Nu

1. De Nederlandse overheid roept per direct de klimaatcrisis uit. Zij is daarbij eerlijk en transparant over de gevolgen van de klimaatcrisis, en hoe beleid hier (zowel positief als negatief) invloed op heeft.

2. De Nederlandse uitstoot van broeikasgassen is in 2025 minstens 75% lager (in scope 1, 2 én 3 emissies) dan in 1990 en staat in 2030 op 0. Deze doelen worden wettelijk vastgelegd en zijn bindend.

3. Er wordt direct begonnen met het stopzetten van subsidies op (de productie van) fossiele brandstoffen en de fossiele industrie. Subsidies voor biomassacentrales worden per direct stopgezet. Er komen geen nieuwe vergunningen voor olie- en gasvelden, op land en op zee. De huidige olie- en gasproductie moet worden afgebouwd, waarbij rechtvaardige oplossingen voor de werknemers voorop staan.

4. Ziekmakende installaties, zoals Tata en Chemours, worden uit klimaatrechtvaardige overwegingen niet gesloten, maar genationaliseerd en vergroend. Het sluiten van deze bedrijven zorgt niet alleen voor massaal banenverlies, maar zal er ook toe leiden dat we het probleem verplaatsen naar landen buiten Europa en klimaatracisme verder in de hand werken.

5. We nationaliseren energiebedrijven en investeren in (nieuwe) duurzame energie-alternatieven. We passen op dat de energietransitie niet leidt tot dezelfde koloniale en mens en natuur uitputtende eigenschappen heeft als de fossiele industrie. Het budget voor het warmtefonds wordt verhoogd en laten mensen met lagere inkomens niet opdraaien voor de kosten van de energietransitie.

6. We schaffen de marktwerking in de energie volledig af. Alle energiebedrijven worden weer nutsbedrijven. Elektriciteit en warmte wordt gratis voor huishoudelijk gebruik.

Openbaar Vervoer

1. Het openbaar vervoer wordt gratis voor alle gebruikers. In de tussentijd wordt BTW op OV tickets afgeschaft. Zo wordt het OV direct en overal goedkoper.

2. In alle treinen wordt het klassensysteem afgeschaft. Ook komt er meer ruimte voor het meenemen van de fiets in de trein, en wordt er geïnvesteerd in meer ov-fietsen en ov-fietslocaties.

3. Alle OV-voertuigen en -haltes dienen rolstoeltoegankelijk te zijn. Haltes en stations die hier in de praktijk niet aan voldoen worden verbouwd, niet afgeschaft. Alle openbare vervoersmiddelen worden waar mogelijk gefabriceerd met een gelijkvloerse instap en/of betrouwbare schansen. Storingen aan liften en roltrappen op stations worden openbaar geregistreerd en met hoge prioriteit opgelost.

4. In dunbevolkte gebieden wordt fors geïnvesteerd in beter openbaar vervoer en deelmobiliteit, zodat mensen minder afhankelijk worden van de eigen auto.

5. De voorgestelde Lelylijn en Nedersaksenlijn worden gerealiseerd, nog voor 2030. Deze nieuwe spoorlijnen zullen fungeren als een aanvullende ruggengraat voor het openbaar vervoersnetwerk, en zullen bijdragen aan een efficiëntere mobiliteit en economische ontwikkeling in tot nu toe onderbediende regio's.

6. Concurreren in het spoor schaffen we af. De Nederlandse Spoorwegen fuseert met alle andere personenvervoerders op het spoor en ProRail tot samen één overheidsdienst, die verantwoordelijk wordt voor heel het Nederlandse spoornetwerk.

Autoverkeer

1. Het verbreden van snelwegen in Nederland wordt gestopt. De toevoeging van extra rijstroken aan de snelwegen A15 en de A27 wordt gestaakt, gezien de hoge kosten, de natuurschade en het beperkte nut van deze maatregel.

2. De kosten voor het behalen van een rijbewijs worden uniform, onafhankelijk van het aantal benodigde rijlessen. Zo garanderen we dat neurodivergente personen, die mogelijk meer lessen nodig hebben om het rijbewijs te behalen, niet financieel gestraft worden voor de benodigde extra begeleiding.

3. Het een-op-een vervangen van alle auto's in Nederland door elektrische personenvoertuigen legt een te groot beslag op de wereldvoorraad van benodigde grondstoffen. Daarom zetten we in op het verminderen van het autobezit door te investeren in openbaar vervoer en het stimuleren van flex- en thuiswerken.

Natuur en Vervoer

1. OV-bedrijven worden genationaliseerd. Het openbaar vervoer wordt gratis en toegankelijk, en is uiterlijk in 2030 volledig elektrisch.

2. Nederlandse vliegvelden, waaronder Schiphol, mogen niet verder uitbreiden. Er komt BTW en accijns op kerosine, en we zetten ons op Europees niveau in om zo snel mogelijk op duurzame wijze een Europees spoornetwerk te realiseren. Op deze manier kunnen korteafstandsvluchten worden uitgefaseerd en afgeschaft. Voor diasporische gemeenschappen uit de voormalige koloniën mogen eventuele prijsstijgingen, als gevolg van maatregelen om luchtverkeer te reduceren, geen invloed hebben op de mogelijkheid om het land van oorsprong te bezoeken.

3. Het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT) wordt een bereikbaarheidsfonds met als doel niet alleen het financieren van beter openbaar vervoer, maar ook (lokale) voorzieningen voor fietsen en deelvervoer. Er wordt een bereikbaarheidsnorm vastgesteld waaraan alle financieringsplannen worden getoetst. Deze norm bepaalt de maximale afstand tussen burgers en openbaar vervoer. We stoppen met snelwegverbredingen en leggen alleen nog nieuwe wegen aan als deze de bereikbaarheidsnorm bevorderen en niet ten koste gaan van natuurgebieden.

4. De dierlijke bio-industrie moet afgebouwd worden en uiteindelijk verdwijnen. Dit moet deels gebeuren door het uitkopen, sluiten en onteigenen van veehouders, te beginnen met grote intensieve veehouders (megastallen). Daarnaast moet de overheid sterk investeren in volledig plantaardige landbouw en nieuwe intitiatieven daartoe ondersteunen. Regeneratieve landbouw (zoals voedselbossen), en in het bijzonder agrarische bedrijven die hiernaar overstappen, worden (financieel) ondersteund. Dit zal onder andere gebeuren door subsidies die nu naar de dierlijke bio-industrie gaan om te leiden naar regeneratieve plantaardige landbouw.

5. De Nederlandse subsidie aan de vis-, vlees- en zuivelindustrie worden afgeschaald, op termijn naar 0. Binnen Europa pleiten we voor hetzelfde. Het vrijgemaakte geld wordt besteed aan het stimuleren van banen in de plantaardige landbouw- en voedselindustrie en omscholing van arbeiders in de bestaande dierlijke landbouw en visserij.

6. Er komen meer beschermde zeereservaten en bestaande reservaten worden uitgebreid. In deze reservaten is geen plaats voor visserij, gaswinning of andere schadelijke activiteiten. Buiten deze zeereservaten wordt het 'nee, tenzij'-principe toegepast voor economische activiteiten voor herstel en behoud van mariene ecosystemen.

7. Biodiversiteit wordt prioriteit. Maaibeleid wordt aangepast om natuur de ruimte te geven en er wordt plaats gemaakt voor meer (kleine) ecosystemen in parken en natuurgebieden. Er komt een nationaal bomenplan om het aantal bomen in Nederlandse steden fors uit te breiden. Belangrijke ecosystemen, natuurgebieden en wilde dieren moeten rechten krijgen om bescherming, behoud (en eventueel herstel) te waarborgen. De Waddenzee en de Maas moeten als eerste zelfstandige rechtspersoonlijkheden aangemerkt worden.

8. Het spuiten van glyfosaat wordt ook voor agrarische bedrijven illegaal. De verkoop van het middel wordt in Nederland verboden. Ook wordt ook het uitrijden van mest buiten de toegestane periodes strenger bestreden. Overtredingen van deze aard op boerenland moeten het maximale uitkoopbedrag doen dalen.

9. De scheepvaart en havens worden waar kan vergroend en gereduceerd. Cruiseschepen worden uitgefaseerd en verbannen uit Nederlandse havens.

10. Autorijden is voor mensen met een handicap, vele gezinnen en mensen buiten de randstad essentieel. We pleiten niet voor een kilometerheffing of een verdere accijnsverhogingen op brandstoffen. Met onze MIRT gaan we de concurrentie aan met auto's, waardoor mensen eerder hun auto laten staan of er geen aanschaffen. Zo zorgen we ervoor dat de kosten van klimaatverandering niet bij de gewone burger komt te liggen.

11. Voor mensen met een gehandicaptenpas komt er vrijstelling komen op de motorrijtuigenbelasting (MRB) en aanschafbelasting (BPM). Ook als dit geen aangepaste rolstoelbus betreft. Mobiliteit is een recht.

12. Wij schromen niet om auto's om te laten rijden ten opzichte van het openbaar vervoer of de fiets. Zo worden fietsroute's en OV-routes automatisch efficiënter. Het gebruik van 30km wegen moedigen wij aan.

Internationale Klimaatrechtvaardigheid

1. Bedrijven die verantwoordelijk zijn voor het aanrichten van klimaatschade en humanitaire rampen, worden verantwoordelijk gehouden voor misdaden tegen mens en natuur. Ecocide wordt strafbaar en er komt een reclameverbod voor de fossiele industrie en vliegmaatschappijen.

2. Nederland zet zich in voor een forse herziening van het Europees landbouwbeleid, waarbij alleen nog subsidies worden verstrekt aan circulaire landbouw.

3. Nederland draagt er internationaal zorg voor dat de duurzame energietransitie geen koloniaal project is dat mensen in het globale zuiden uitbuit en grondstoffen onttrekt aan landen in het globale zuiden om de levenstijlen van mensen in rijke landen in stand te houden. Tevens zetten we ons in tegen de negatieve gevolgen die de duurzame energietransitie heeft voor de mensenrechten in landen waar de benodigde grondstoffen worden gewonnen, vooral als dit conflictgebieden zijn.

4. De ABCSSS-eilanden liggen in de frontlinie van de klimaatcrisis en zullen als eerst getroffen worden door de zeespiegelstijging. De gevolgen van de klimaatcrisis zullen de bestaande armoede op de eilanden ook verergeren. Er wordt daarom een eerlijk deel van het klimaatbudget beschikbaar gesteld voor de ABCSSS-eilanden. Hier komt aandacht voor kustbescherming, bescherming van de koraalriffen, en een omschakeling van de energievoorzieningen. Het Rijk stelt expertise en middelen beschikbaar voor waterbeheer.

5. Er komt een algeheel verbod op de import, handel en doorvoer van producten die leiden tot ontbossing. Hierbij wordt kritisch gekeken naar het aanplanten van compensatiebossen als schijnoplossing.

6. Diplomatieke steun aan projecten die te maken hebben met (het produceren van) fossiele brandstoffen wordt beëindigd. Bedrijven die grotendeels investeren in fossiele brandstoffen worden uitgesloten van handelsmissies. De financiering van ontbossing, landroof en productie van fossiele brandstoffen wordt voor zowel private als publieke financiële instellingen onmogelijk.

5. Wonen

Van Woningmarkt naar Volkshuisvesting

BIJ1 strijdt voor een maatschappij waarin iedereen een veilige, toegankelijke en betaalbare woning heeft. Wonen hoort een recht te zijn, geen verdienmodel. De huidige wooncrisis is een gevolg van neoliberaal wanbeleid en vraagt om een radicale aanpak. We zetten ons in voor een wereld waarin de basisbehoefte van een goede woning voor iedereen wordt gegarandeerd.

BIJ1 wil dat iedereen van een woning verzekerd is. Ongeacht huidskleur, religie, levenswijze, gender, seksuele geaardheid, fysieke gesteldheid, sociaaleconomische positie of verblijfsstatus. We zetten ons in om dak- en thuisloosheid bij de wortels aan te pakken en een betaalbare woning te garanderen voor iedereen. Het huidige woonbeleid is ondemocratisch en niet toereikend: daarom strijden we voor het stimuleren van andere manieren van wonen, zoals wooncoöperaties, stoppen we met het subsidiëren van koopwoningen via de hypotheekrenteaftrek en reguleren we huurprijzen. Daarnaast mag het opknappen van traditionele volkswijken niet langer leiden tot het verdringen van de bewoners. Gentrificatie raakt gezinnen met een kleinere portemonnee en/of een migratieachtergrond disproportioneel hard. Hun woonrecht en thuis dienen te worden beschermd. We pakken huisjesmelkers aan, en zetten ons in voor vergroening en toegankelijkheid van de woonomgeving. We strijden voor een nieuwe aanpak waarbij de behoeften van bewoners, in het bijzonder mensen met een beperking, voorrang krijgen bij nieuwe bouwplannen. Ook moet er meer actie worden genomen tegen klimaatgerelateerde schade, vooral op de ABCSSS-eilanden, die het hardst getroffen (zullen) worden door bijvoorbeeld overstromingen en orkanen.

Om iedereen van een betaalbare en leefbare woning te kunnen voorzien, heeft BIJ1 de volgende plannen:

Wonen is een Recht

1. Het recht op wonen wordt wettelijk afdwingbaar. Het kraakverbod wordt opgeheven en het niet benutten van woningen en panden wordt verboden. Er komt actieve handhaving om leegstand te bestrijden, onder andere door middel van onteigening. Daarnaast wordt er een zelfbewoningsplicht ingevoerd en wordt speculatie bestreden.

2. We maken het bestrijden van dak- en thuisloosheid een doelstelling van het nationaal woonbeleid. Dit doen we door middel van de Housing First aanpak. Hiervoor worden direct genoeg gratis zelfstandige woningen voor alle dak- en thuislozen mensen gerealiseerd en genoeg capaciteit voor zorg en begeleiding beschikbaar gesteld, met het doel om in 2030 nul dakloze mensen te hebben (Lissabon Verklaring). Daarbij wordt ook de opvang van dakloze EU-arbeiders en ongedocumenteerde mensen gegarandeerd.

3. Er wordt stevig ingezet op de bouw van meer sociale huurwoningen. Er komt beter grondbeleid. Private grond wordt actief verworven voor sociale woningbouw en het wordt eenvoudiger om grond te onteigenen. We zetten extra in op het bouwen van passende, betaalbare en goede woningen voor jongeren en ouderen.

4. We zorgen voor voldoende betaalbare woningen voor jongeren, studenten en starters. Daarnaast komt er een nationale jeugdstrategie waar jongeren betrokken worden in de ontwikkeling van nieuwe jongerenwoningen. Ook worden jongeren op hun 16e automatisch ingeschreven als woningzoekende in hun woonplaats.

5. Wonen in zelfbeheer en wooncoöperaties worden gestimuleerd. We richten democratisch georganiseerde regionale wooncoöperaties op, en stimuleren de garantstelling door derden (bijvoorbeeld gemeenten) waardoor het voor wooncoöperaties makkelijker wordt hun projecten te financieren. Alle bestaande woningcorporaties worden genationaliseerd.

Betaalbaar en Zeker Wonen

1. We maken huren betaalbaarder door de regels voor huurprijzen te koppelen aan het minimumloon waardoor het huurtoeslag-systeem overbodig wordt.

2. We stoppen met het subsidiëren van koopwoningen door de hypotheekrente aftrek af te schaffen. Het geld dat we hiermee besparen, gebruiken we om meer toegankelijke en goede sociale huur woningen te bouwen.

3. Wij gaan huurders beschermen tegen huisjesmelkers, omdat zij misbruik maken van de wooncrisis door veel te hoge huurprijzen te vragen, onderhoud te verwaarlozen en soms zelfs huurders te intimideren. Er wordt een verhuurvergunning met strenge kwalificatie-eisen ingevoerd en er wordt geïnvesteerd in de controlediensten van de gemeenten die hierop moeten toezien.

4. Huurcontracten voor onbepaalde tijd worden de standaard en ook private huur krijgt een huurplafond gebaseerd op een eerlijk puntenstelsel, waarin de kwaliteit van de woning wordt meegenomen. Makelaars, bemiddelaars of verhuurders die discrimineren, verliezen het recht om deze functies nog langer te beoefenen en worden vervolgd en onteigend.

5. Huisjesmelkers kunnen niet langer hun zakken vullen over de ruggen van kwetsbare huurders. Wonen is een recht: geen markt waar beleggers rijk van kunnen worden. We beginnen met het onteigenen van de grootste private beleggers en particuliere huisjesmelkers.

6. Er komt beleid om kwetsbare huurders beter te beschermen. De kostendelersnorm wordt afgeschaft. De partnertoets en inkomensafhankelijke bijdragen uit wetten zoals de Participatiewet worden afgeschaft, zodat samenwonen voor mensen met een beperking makkelijker wordt. De mogelijkheden voor een urgentieverklaring worden verbreed zodat slachtoffers van onveilige woonsituaties sneller geholpen kunnen worden. Voor de meest kwetsbare mensen komt er een extra klasse binnen de sociale huursector met huren die niet hoger zijn dan 350 euro per maand.

7. Er komt een uitgebreid plan om gentrificatie tegen te gaan. Hierbij geldt dat mensen die er al woonden, na de verbouwing van hun huurwoning, terug mogen verhuizen voor dezelfde huurprijzen. Ook wordt gekeken naar het behoud van kleinschalige commercie en lokale cultuur.

8. Ook op Bonaire, Statia en Saba wordt gentrificatie aangepakt. Het opstuwen van de huurprijzen door de komst van ambtenaren, stagiairs en anderen uit Nederland, ten koste van de inwoners van de eilanden, wordt tegengegaan.

9. Medebewoners in een huurwoning krijgen het recht om in de woning te blijven wonen na overlijden van de huurder van de woning.

Een Toegankelijke, Inclusieve en Groene Woonomgeving

1. Zo veel mogelijk nieuwbouw- en bestaande woningen worden geschikt gemaakt voor mensen met een beperking. Het VN-verdrag Handicap is hierin het uitgangspunt. Ook worden nieuwe wijken door ervaringsdeskundigen op toegankelijkheid getoetst, waaronder toegankelijkheid voor vrouwen, jongeren, en mensen van kleur.

2. Er wordt ingezet op de vergroening van de woonomgeving, tenzij dit andere recreationele mogelijkheden zoals skaten of basketballen verhindert. Verhuurders worden verplicht om woningen op te knappen naar energielabel B of hoger, en van het aardgas te halen zonder kosten voor de huurder. Er wordt geld beschikbaar gesteld voor de verduurzaming en isolatie tegen hitte en kou van (sociale) woningen.

3. Er komt een adequate schadecompensatieregeling voor woningen met aardbevingsschade. Ook wordt er onderzoek gedaan naar de gevolgen en gevaren van extremer weer zoals droogte, verlaagde grondwaterstanden en bodeminklinking voor bestaande bebouwing, natuur en dier. Er komt een nationaal plan om bij een veranderend klimaat veilige en toegankelijke huisvesting te verzekeren voor iedereen, met speciale aandacht voor Bonaire, Statia en Saba.

4. De woonomgeving wordt gedemocratiseerd. Bewoners krijgen meer inspraak over buurtrenovaties. Bewonersinitiatieven of vernieuwende woonvormen worden meer meegenomen in verbeteringsplannen van gebouwen. Huurders (zowel individueel als collectief), krijgen meer invloed op woningverbeteringen via initiatiefrecht.

6. Zorg

De Mens Centraal

BIJ1 vecht voor een zorgsysteem dat van, voor en door iedereen is. Op dit moment is de zorg een verdienmodel voor zorginstellingen. Dit gaat ten koste van de betaalbare, toegankelijke en gelijkwaardige zorg waar wij allemaal recht op hebben. Niet het geld, maar de mens hoort centraal te staan. De zorg moet bestuurd worden door de mensen die daadwerkelijk met zorg in aanraking komen: de zorgverlener en degene die zorg ontvangt. Zo werken we naar een zorgsysteem dat voor iedereen werkt.

We hebben de zorg lange tijd overgelaten aan de verwoestende vrije markt. Het heeft ervoor gezorgd dat zorginstellingen gericht zijn op het eindeloos vergroten van hun winsten, wat de zorg alleen maar duurder heeft gemaakt. Daarnaast zorgt de complexe bureaucratie ervoor dat mensen steeds moeilijker bij de juiste zorg komen. Zorgmedewerkers worden te weinig betaald, personeel valt voortdurend uit vanwege de hoge werkdruk en er is sprake van enorme wachtlijsten. Kortom: het zorgsysteem moet op de schop. Daarom brengen we de zorg weer in publieke handen en zetten we ons in voor een betaalbaar, toegankelijk en rechtvaardig zorgsysteem.

De zorg moet niet langer draaien om geld, maar om mensen. BIJ1 strijdt daarom onder meer voor de volgende punten:

Zorg in Publieke Handen

1. We zetten een Nationaal Zorgfonds op dat de zorgverzekeraars gaat vervangen. Het Nationaal Zorgfonds gaat alle zorg, inclusief tandheelkunde, dekken. Om dit te kunnen betalen, heffen we progressieve belastingen. De premies en eigen bijdragen worden afgeschaft.

2. Zorg mag geen winstmodel zijn. We zetten een stop op private zorginstellingen en nemen alle zorginstellingen weer in publieke handen. Zo maken we een einde aan zogeheten zorgcowboys, houden we noodlijdende zorgorganisaties overeind, en werken we organisatiebelangen en concurrentie de deur uit.

3. In plaats van geld te verkwisten aan managers, commercie en aanbestedingstrajecten, investeren we meer in personeel en kwalitatieve zorg. Zo blijft ook de continuïteit van zorg gewaarborgd. Door het in publieke handen nemen van de zorg, wordt het aanbod daarbij beter afgestemd op de zorgvraag, worden prijzen laag gehouden en werken we lange wachtlijsten weg. Kleine initiatieven krijgen meer ruimte.

4. De zorgprofessional komt weer aan het roer en niet langer mogen regeltjes, financiële verantwoording en overheidsinstanties de dienst uitmaken. We slopen de bureaucratie uit de zorg en zorgen ervoor dat zorgprofessionals indicaties stellen, in plaats van de overheid en de gemeente.

5. We verlagen de werk- en regeldruk in de zorg door de administratieve lasten te verminderen en tijdschrijven af te schaffen. Ook gaan we alle zorgmedewerkers, van de verplegers in de medische zorg tot de jeugdzorgmedewerkers, eerlijker betalen. Mensen die intensief (mantel)zorg bieden, worden financieel gecompenseerd met een inkomen en opbouw van WW- en pensioenrechten.

6. We stoppen de stapeling van zorgkosten en boetes op ziek zijn, voor mensen met een levenslange en levensbrede beperking. We zorgen dat deze mensen ook niet bij herhaling hoeven te bewijzen dat ze passende zorg en ondersteuning nodig hebben. Zij moeten vanuit eigen regie toegang hebben tot een passend en samenhangend pakket aan zorg en ondersteuning.

7. We investeren in publieke volksgezondheid, waarbij preventie, opsporing van uitbraken, en pro-actieve maatregelen essentieel zijn. Ook hier staat menselijk welzijn centraal en niet de economie. Er komt eerlijke communicatie over gezondheidsrisico's, waaronder pathogenen of vervuiling. Ook wordt het gebruik van non-farmaceutische beschermingsmaatregelen bevorderd, zoals luchtfilters op scholen en mondneusmaskers in de zorg en andere openbare gebouwen.

Laat de Zorg weer Werken

1. Huisartsenpraktijken worden zorgcentra in de wijk, waar zorg samenkomt en je terecht kunt met iedere zorg- of ondersteuningsvraag. We investeren fors in gespecialiseerde praktijkondersteuning.

2. Continuïteit van zorg moet gewaarborgd worden. 'Eén plan, één regisseur' wordt de basis van hulp voor mensen met een zorg- of ondersteuningsvraag, onder welke zorgwet die vraag ook valt.

3. De 'harde knip' wanneer je 18 wordt, moet uit de Jeugdzorg. De Big 5 gaat daarbij werken als basisaanpak voor bestaanszekerheid in het leven van jongeren. Jongeren die uit het zicht raken van de instanties, ook wel 'spookjongeren', moeten nog steeds aanspraak kunnen maken op alle voorzieningen. We gaan deze jongeren actiever opsporen om ze te kunnen helpen.

4. Er komt meer zelfbeschikking voor mensen die zorg krijgen. Iedereen krijgt de vrijheid te kiezen bij welke hulpverlener zij geholpen willen worden. Gedwongen zorg wordt in lijn met het VN-verdrag Handicap uitgevoerd en er wordt meer zelfbeschikking geregeld voor personen die onbegrepen gedrag vertonen. Vrijheidsbeperkende maatregelen in instellingen worden verboden.

5. We hebben een radicale omslag nodig in de GGZ. We zetten ons in voor een GGZ zonder doorgeslagen diagnostisering, lange wachtlijsten, personeelstekorten, separeercellen en burn-outs onder medewerkers. Naar een GGZ waar de menselijke maat centraal staat.

6. Onze ouderen verdienen respect. De kwaliteitscriteria voor verzorgingstehuizen moeten omhoog. Verzorgingstehuizen mogen geen dumpplek zijn. Daarom ondersteunen we het initiatief van zorgbuurthuizen, die sociale functies en zorg samenbrengen.

7. Het moet voor mensen eenvoudig en toegankelijk zijn om hun klachten of bezwaren in te dienen en hun recht te halen wanneer dat nodig is. Iedereen krijgt toegang tot onafhankelijke cliëntondersteuning.

8. Om het werk van de ervaringsdeskundigen te erkennen en gelijkwaardig te behandelen met andere beroepsgroepen, wordt de functie ervaringswerker in de zorg-CAO's opgenomen. Voor de betaling van ervaringsdeskundige vrijwilligers worden landelijke richtlijnen opgesteld. De inzet van ervaringskennis wordt daarbij een vast onderdeel van het curriculum in alle opleidingen voor hulpverleners.

9. Voor een zorg die werkt is een betrouwbaar aanbod essentieel. We reguleren strenger wat makers van supplementen en dergelijke middelen op hun producten mogen zetten zonder bewijs. Waar de bewijslast voor middelen of procedures ontbreekt, vereisen we gedegen wetenschappelijk onderzoek om het verschil tussen zorg en kwakzalverij voor de consument duidelijk te maken.

10. Prijsonderhandelingen tussen het Ministerie van VWS en farmaceuten over medicijnen worden openbaar gemaakt zodra de deal gesloten is. Zo is het voor iedereen duidelijk hoe veel de farmaceut aan middelen verdient en hoe waardevol de onderhandelingen zijn.

Toegankelijk en voor Iedereen

1. Er moet meer toezicht komen op naleving van het VN-verdrag Handicap in het sociaal domein door het opstellen van een landelijk normenkader.

2. In opleidingen van GGZ-hulpverleners krijgt neurodiversiteit voldoende plek. Zo krijgen toekomstige hulpverleners meer kennis over de variatie in het menselijk brein. ABA-genezingstherapie voor autisme en therapieën die daarvan afgeleid zijn worden verboden.

3. Chronische stress en trauma veroorzaakt door racisme krijgen meer erkenning als oorzaken van gezondheidsproblemen, zoals depressie en hart- en vaatziektes.

4. Niet alleen de witte cis man moet centraal staan bij medisch onderzoek. Er wordt meer geïnvesteerd in onderzoek naar ziektebeelden, geneesmiddelen en behandelmethoden bij mensen die niet wit, cis, en/of man zijn. De BMI als beoordeling voor het toezeggen van medische ingrepen (inclusief transzorg) wordt afgeschaft. Artsen en verzekeringen die gebruik maken van deze verzonnen methode worden beboet.

5. In de opleiding van artsen, hulpverleners, thuis- en ouderenzorg en medisch personeel komt meer aandacht voor de bestrijding van racistische stereotypen. Cultuursensitieve zorg krijgt hierin een belangrijke plek.

6. De inzet van tolken en gebarentolken moet niet uit het budget van de zorgvrager worden betaald, maar standaard vergoed worden vanuit de overheid.

7. Suïcidaliteit en dak- en thuisloosheid onder LGBTQIA+-jongeren is hoog. Er komt daarom meer aandacht voor passende zorg, goede begeleiding en suïcidepreventie bij LGBTQIA+-mensen. Ook worden er safehouses voor hen ingericht, verspreid over het land. We bevorderen (ervarings)deskundigheid over de LGBTQIA+-gemeenschap in de GGZ en de Jeugdzorg.

8. Het aanbod van transzorg wordt vergroot, waardoor wachtlijsten snel afnemen en monopolievorming wordt bestreden door kennis te delen tussen huidige behandelcentra en nieuw te openen genderpoli's. De toegang tot transzorg wordt gemakkelijker en niet belemmerd door gatekeepende zorgverleners. Zelfbeschikking wordt het uitgangspunt: de trans persoon bepaalt zelf welke zorg nodig is. We zien transgender zijn dus niet meer als een aandoening waarvoor een diagnose nodig is, maar als een normale variatie op het menselijk bestaan. Transgenderzorg wordt volledig vergoed. Hormoonbehandelingen worden gemakkelijk verkrijgbaar via de huisarts. In de opleiding van artsen en andere zorgverleners wordt voldoende aandacht besteed aan transzorg en gendersensitiviteit.

7. Aruba, Bonaire, Curaçao, Saba, Statia en Sint Maarten

Radicale Gelijkwaardigheid en Herstel in het Koninkrijk

BIJ1 gelooft in een samenleving waar iedereen, of ze nu in het Europese of het Caribische gedeelte van het Koninkrijk wonen, een menswaardig bestaan leidt. Een bestaan vrij van armoede, racisme en andere vormen van onderdrukking. Een nieuwe realiteit waarin de doorwerkingen van kolonialisme en slavernij afgebroken zijn. Een nieuwe vorm van samenwerken met Aruba, Bonaire, Curaçao, Saba, Statia en Sint Maarten, waarin de belangen van de eilanden centraal staan. Een nieuwe relatie gebaseerd op antikolonialisme en radicale gelijkwaardigheid.

Het Nederlandse Koninkrijk is nog steeds een koloniale macht, zelfs als dit niet meer officieel zo genoemd wordt. In het Caribische deel van het Koninkrijk zijn de eilanden Bonaire, Statia en Saba sinds 2010 "bijzondere gemeenten" van Nederland, terwijl Aruba, Curaçao en Sint Maarten officieel "autonome landen" zijn binnen het Koninkrijk. Het Koninkrijk is officieel gelijkwaardig en de eilanden zelfstandig, maar de vuistregel is: "wie betaalt, bepaalt". Oftewel: je doet wat Nederland wil en anders krijg je niks. Toen Aruba, Curaçao en Sint Maarten financiële hulp nodig hadden tijdens de coronapandemie, wilde de Nederlandse overheid alleen leningen geven, en alleen als alle eisen van Nederland gevolgd werden. Nederland deed hetzelfde toen Sint Maarten verwoest werd door Orkaan Irma. Dit moet radicaal anders.

BIJ1 strijd voor het herstellen en repareren van koloniale schade, en wil de eilanden de macht geven om dingen zelf te kunnen bepalen. Nederland heeft daarbij de plicht om, waar gewenst, de eilanden te ondersteunen zonder voorwaarden. BIJ1 strijdt daarom onder meer voor de volgende punten:

Herstellen van Koloniale Schade

1. Alle schulden van de eilanden worden kwijtgescholden. Hier mogen geen eisen aan verbonden worden.

2. Nederland herstelt de schade van het slavernijverleden en de doorwerking daarvan in het heden. De excuses voor de slavernij en het kolonialisme, de invulling van het herstelproces en de uitkomsten worden juridisch bindend en vastgelegd in een consensusrijkswet Herstelmaatregelen. Deze reparaties zullen zowel materieel als immaterieel zijn, maar de precieze invulling wordt besloten door de samenlevingen van de eilanden. Nederland ondersteunt dit proces volledig financieel en naar behoefte logistiek.

3. Er komt aandacht voor ecologische schade tijdens herstelgesprekken. Voor alle zes de eilanden wordt onderzocht hoe Nederland de mogelijke effecten van klimaatverandering en klimaatschade, en de benodigde maatregelen kan financieren en faciliteren.

4. Er komt speciale aandacht voor mentale en geestelijke dekolonisatie. Het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties moet actief dekoloniaal en antiracistisch beleid voeren. Ook moet Nederland geld vrijmaken voor projecten om geïnternaliseerd racisme op de eilanden te adresseren. De exacte invulling wordt lokaal besloten.

5. Nederland doet op korte termijn grote investeringen in de onderwijssystemen op de eilanden. Bij het ontwikkelen van het onderwijs krijgen de eilanden alle ruimte om ook Caribische, Zuid-Amerikaanse en Pan-Afrikaanse perspectieven op het onderwijs mee te nemen.

Radicale Gelijkwaardigheid Centraal Stellen

1. Het Statuut wordt in overleg met de eilanden hervormd. Het uitgangspunt wordt een nieuw Statuut waar daadwerkelijke gelijkwaardigheid centraal staat. Nederland maakt dit financieel mogelijk.

2. Er komt onmiddellijk een bestaansminimum voor Bonaire, Statia en Saba gebaseerd op de werkelijke levenskosten. Het minimumloon mag niet lager liggen dan het bestaansminimum. Kinderopvang wordt gratis en andere regelingen van het Nederlandse socialezekerheidsstelsel worden ingevoerd. Deze uitkeringen zijn hetzelfde of hoger dan in Europees Nederland. Er is speciaal aandacht voor het feit dat de levenskosten in het Caribische deel van het Koninkrijk hoger zijn dan in Nederland.

3. Er komt extra aandacht voor bestaansminima en armoedebestrijding op Aruba, Curaçao en Sint Maarten. Nederland neemt financiële verantwoordelijkheid, maar de overheden van de eilanden beslissen over de uitvoering.

4. Bewindslieden en ambtenaren die met Aruba, Bonaire, Curaçao, Saba, Statia of Sint Maarten te maken hebben, krijgen training gebaseerd op antiracisme en dekolonisatie.

5. Nederland biedt jongeren van de Caribische eilanden betere ondersteuning bij een studie in Nederland, zodat ze zich hier thuis voelen en hun studie succesvol kunnen afronden zonder studieschuld. Ook het aanvragen van studiefinanciering, het vinden van huisvesting en het wegwijs worden in de Nederlandse bureaucratie wordt toegankelijk gemaakt. Academische kennisuitwisseling binnen het Koninkrijk wordt blijvend gestimuleerd.

Eilanden de Macht Geven

1. De Rijksministerraad wordt afgeschaft en vervangen door een nieuwe vorm van Koninkrijk-breed overleg, waar de relevante ministers van alle landen samenkomen en een gelijke stem hebben in alle genomen beslissingen.

2. De Nederlandse overheid mag nooit meer zomaar ingrijpen op Bonaire, Statia en Saba en democratisch gekozen besturen afzetten. De rol van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties wordt kleiner gemaakt, door de eilandsraden meer macht te geven in het vormen van lokaal beleid.

3. De autonomie van de overheden van Aruba, Curaçao en Sint Maarten wordt behouden en versterkt. Nederland dicteert niet meer hoe de eilanden bestuurd moeten worden. Westerse bestuurlijke eisen worden losgelaten.

4. Nederland maakt het een prioriteit om samen met Aruba, Curaçao en Sint Maarten op korte termijn een geschillenregeling binnen het Koninkrijk vast te leggen.

5. Alle parlementen in het Koninkrijk krijgen evenveel macht om wetsvoorstellen voor rijkswetten in te dienen. Deze worden voortaan in alle parlementen van de betrokken landen goedgekeurd. Nederland start gesprekken om samen met de eilanden tot een structurele oplossing voor het democratisch deficit te komen.

8. Asiel en Migratie

Bescherm Mensen, Geen Grenzen

BIJ1 staat voor een wereld waarin het recht om vrij te kunnen reizen beschermd en gestimuleerd wordt. Grenzen, vaak met willekeur getekend, zijn een koloniaal litteken dat in het heden nog steeds pijn doet. Daarnaast werken ze hedendaags economisch kolonialisme in de hand. Een radicale omslag in ons asiel- en migratiebeleid is nodig. We moeten afrekenen met het gewelddadige grensbeleid en zorgen voor rechtvaardige opvang, veilige migratie en een wereld zonder grenzen.

Door mensen als gelijkwaardig te zien in plaats van als last, brengen we de medemenselijkheid terug in het asiel- en migratiebeleid. Het is hoog tijd om de rechtspositie van vluchtelingen en arbeidsmigranten te verbeteren. De terechte warmte waarmee een grote groep vluchtelingen met Oekraïens paspoort werd onthaald, willen wij voor alle vluchtelingen mogelijk maken, ongeacht hun land van herkomst. Zo verdient iedereen het om te kunnen werken, studeren en een woning te hebben. Goede, menswaardige opvanglocaties zijn daarbij een eerste vereiste.

Wij werken toe naar een wereld waarin mensen worden beschermd, in plaats van grenzen. Dit doen we op de volgende manieren:

Veilige Migratie en Menswaardige Opvang

1. Ieder mens moet vrij zijn om te verhuizen, te werken, te zijn waar die wil, en om overal ter wereld als volwaardig mens erkend te worden. Discriminatie op basis van nationaliteit of status wordt verboden.

2. Nederland pleit binnen de Europese Unie actief voor meer toegankelijke en veilige vluchtroutes, en een betere toegang tot asielprocedures. Internationale migratiedeals, zoals de Tunesië-deal, worden teruggedraaid. We pleiten in EU-verband voor onmiddellijke opzegging van dit soort deals, en sluiten ook geen nieuwe migratiedeals.

3. Alle vluchtelingen zijn welkom. Mensen die aanspraak willen maken op vluchtstatus kunnen bij Nederlandse ambassades een aanvraag indienen. Er komt geen maximum aantal aanvragen en inwilligingen.

4. Asielzoekers mogen tijdens hun procedure werk zoeken en een studie beginnen. Ook ongedocumenteerde mensen mogen werken en studeren. Asielzoekers krijgen gelijk vanaf aankomst een BSN-nummer en toegang tot de arbeidsmarkt. Ook andere migranten, zoals ongedocumenteerden en derdelanders krijgen een BSN-nummer en toegang tot de arbeidsmarkt. Ook het recht om een coöperatie of een eigen bedrijf te starten of als freelancer te werken is toegankelijk voor iedereen.

5. Er komt, in navolging van Portugal en Duitsland, een visum voor mensen die werk willen zoeken in Nederland. Zij hoeven dus nog geen baan gevonden te hebben. Opleidingsniveau speelt bij toekenning geen rol - ieder mens verdient de kans om hier te werken, en is hier hard nodig. Mensen uit oorlogsgebied kunnen er uiteraard ook aanspraak op maken.

6. Derdelanders die een visum of verblijfsvergunning hebben in een ander EU land mogen ook vrij in Nederland werken.

7. De criteria voor werkvisa worden versoepeld. De inkomenseis vervalt en bedrijven hoeven niet te bewijzen dat er op de Nederlandse arbeidsmarkt geen personeel te vinden is. Zo wordt migratie niet alleen toegankelijk voor de elite, maar voor iedereen.

8. Er komt structurele doorstroom van AZC's naar vaste woningen: wonen is een recht van iedereen. Crisiscentra worden gesloten.

9. Smokkelen wordt gedecriminaliseerd.

10. De Afdeling Vreemdelingenpolitie, Identificatie en Mensenhandel (vroeger Vreemdelingenpolitie genoemd) doet niet langer onderzoek naar de identiteit en de verblijfsrechtelijke status van asielzoekers, maar wordt omgevormd tot een taskforce die zich enkel nog bezighoudt met onderzoek naar mensenhandel en (online) identiteitsfraude. Mensenhandel wordt beter aangepakt en er komt een integrale strategie voor het bestrijden van (mensen)handel in minderjarige asielzoekers. Slachtoffers van mensenhandel en uitbuiting krijgen een permanente verblijfsvergunning op basis van humanitaire gronden.

11. Er komen structureel meer investeringen voor de materiële, persoonlijke en medische ondersteuning van vluchtelingen in gedegen AZC's met goede voorzieningen. Deze ondersteuning en voorzieningen moeten voldoen aan de minimumstandaarden die ook voor Nederlandse staatsburgers gelden.

12. In AZC's komt meer aandacht voor LGBTQIA+ personen en in het bijzonder trans personen. Zij moeten toegang hebben op zorg die wordt geboden in een veilige omgeving en wanneer wenselijk is afgestemd op niet-Westerse ideeën over gender en seksualiteit De toegang tot hormoontherapieën en (HIV) medicatie moet permanent betrouwbaar georganiseerd zijn, in alle vormen van opvang van vluchtelingen.

Een Solidaire Asielprocedure

1. De IND neemt een besluit tot toekenning van een verblijfsvergunning binnen een termijn van 8 weken, met een uiterlijke uitloop tot 6 maanden als nader onderzoek nodig is. Er wordt meer geïnvesteerd in hoor- en beslismedewerkers van de IND om cultuursensitief te communiceren met asielzoekers, en hen te benaderen en beoordelen vanuit de context en waardigheid van de asielzoeker.

2. Gender wordt als aparte vervolgingsgrond opgenomen in het Nederlandse asielbeleid. Er worden verplichte trainingen ingesteld over trauma bij slachtoffers van seksueel geweld, voor de organisaties in de asielketen.

3. De criteria voor familiehereniging worden versoepeld. De criteria voor familieleden van EU-burgers worden ook toegepast op Nederlanders en migranten van buiten de EU. Extra ruime mogelijkheden voor vluchtelingen blijven bestaan. Ook niet-traditionale vormen van familie, zoals LGBTQIA+-families en banden buiten het 'kerngezin', komen in aanmerking voor hereniging.

4. De inburgeringstoets wordt door de overheid afgenomen en verandert naar een naturalisatiecursus die mensen in twee jaar tijd mogen afronden. Iedereen krijgt de kans om Nederlands te leren: er is gratis taalles tot C1 niveau voor iedereen die dat nodig heeft. Dus ook voor mensen met de Nederlandse nationaliteit, ongedocumenteerden, arbeidsmigranten en asielzoekers.

5. De sociale advocatuur blijft bestaan en blijft onvoorwaardelijk beschikbaar gedurende de gehele asielprocedure. Bij elk gesprek met de vreemdelingenpolitie en/of IND moet een onafhankelijke vertrouwenspersoon en/of vertaler aanwezig zijn die een asielzoeker bijstaat.

6. Minderjarige asielzoekers die langer dan 3 jaar in Nederland wonen, krijgen verblijfsrecht. Ze behouden hun verblijfsrecht als ze meerderjarig worden.

7. Vanwege het niet nakomen van afspraken sinds 2018, vindt er een herbeoordeling plaats van alle sinds 2018 afgewezen LHBTQIA+ asielzoekers. Dit wordt vanaf nu niet meer gedaan met een westers perspectief, er komt duidelijkheid over wat de IND onder homoseksualiteit verstaat, verklaringen van derden worden meegenomen als nieuwe feiten en LHBTI-coordinatoren moeten een verplichte motivatie geven bij afwijzingen.

Uitgeprocedeerde Asielzoekers en Ongedocumenteerde mensen

1. Er komt een permanente eerst een generaal pardon en daarna permanente regularisatie programma's voor alle uitgeprocedeerde asielzoekers en ongedocumenteerde mensen die zich in Nederland bevinden. Hierbij wordt speciaal aandacht besteed aan ongedocumenteerde mensen uit de voormalige koloniën, zoals Suriname.

2. Er komen permanente en ruime regularisatie mechanismen, in ieder geval op basis van de volgende criteria:

   1. Mensen die werk zoeken of hebben gevonden kunnen via de aanvraag van werkvisa of werkzoekvisa regulariseren. Ook mensen in de asielprocedure of met een tijdelijke vergunning kunnen de aanvraag doen. De aanvraag kan in Nederland ingediend en toegekend worden.
   2. Na een (irregulier) verblijf van 3 jaar hebben mensen stevige banden opgebouwd en hebben zij recht op regularisatie.
   3. Ouderen, zieken, kinderen en andere kwetsbaren hebben om humanitaire gronden recht op regularisatie.
   4. Burgemeesters en staatsecretaris krijgen de discretionaire bevoegdheid om aan mensen die niet in bovenstaande categorieën vallen alsnog een verblijfsvergunning te verstrekken.

3. De Koppelingswet die ongedocumenteerden toegang beperkt of ontzegt tot zorg, onderwijs, onderdak, werk en nog veel meer levensbehoeften, schaffen we af. Ongedocumenteerden worden niet gesegregeerd, maar juist verwelkomd en gelijk behandeld.

4. Persoonsgegevens worden beter beschermd. Overheidsorganen en semi-overheidsorganen mogen geen informatie over iemands verblijfsstatus delen met andere organen. Zij worden dus verplicht om geen melding te doen van (vermoeden van) illegaliteit. De DT&V en Vreemdelingenpolitie worden opgeheven. Ook vervalt de identificatieplicht.

5. Nederland verleent verblijfsrecht aan staatlozen in Nederland door hen een Nederlands paspoort te geven.

6. Niemand komt in vreemdelingenbewaring. Alle detentiecentra voor uitgeprocedeerde asielzoekers en ongedocumenteerde mensen worden gesloten, net zoals detentie-achtige faciliteiten, zoals de handhaving en toezichtslocatie (htl), vrijheidsbeperkendelocaties (vbl) en de procesbeschikbaarheidslocaties (pbl). Nederland stopt met deportaties.

7. Afgewezen asielzoekers die onuitzetbaar zijn omdat hun land van herkomst hen niet erkent, dienen alsnog de vluchtelingenstatus toegekend te krijgen.

8. Beroep tegen besluit tot uitzetting mag afgewacht worden in Nederland. Mensen in afwachting worden gesteund en zo nodig opgevangen.

9. Voedselbanken worden toegankelijk voor ongedocumenteerde mensen, ongeacht nationaliteit en verblijfsstatus. Datzelfde geldt voor medische zorg.

Langetermijnvisie: Een Nieuw Migratiebeleid

1. Migranten en asielzoekers krijgen toegang tot dezelfde rechten als Nederlanders, ongeacht hun documenten of gebrek daaraan. Nederland opent de grenzen voor alle landen en maakt zich binnen de Europese Unie hard voor een hervorming die in de gehele EU geldt.

2. Nederland schaft de verblijfsvergunningen af en verstrekt verblijfsrecht aan alle migranten, ongeacht hun achtergrond.

3. Het mandaat van de IND wordt omgezet in een loketfunctie om mensen op weg te helpen in Nederland.

4. Nederland zet zich op Europees niveau in voor het afschaffen van FRONTEX en de Dublinverordening. In plaats van FRONTEX komt er een EU migratie facilitator. Dat agentschap gaat boten in nood redden en medische zorg, voedsel, water, kleren en andere basisbehoeften bieden aan mensen aan de Europese grenzen. Nederland zet hier extra geld en middelen voor in.

5. Nederland draagt niet langer bij aan Europees grensgeweld. Het betaalt niet mee aan grenspolitie, wapens of hekken, detentie of quasi-detentie faciliteiten: binnen de EU en wereldwijd. Reddingswerkers worden gefaciliteerd, niet gecriminaliseerd. Dat geldt op de Middellandse Zee, aan de grens met Belarus, maar ook in Ter Apel: niet de hulpverleners, maar de verantwoordelijke politici die vluchtelingen en migranten willens en wetens in gevaar brengen moeten gevangenisstraf riskeren. Er komt een fonds dat schadevergoedingen verstrekt aan slachtoffers en nabestaanden van Europees grensgeweld.

6. De Dublin-verordening wordt in Europees verband afgeschaft. Mensen die asiel aan willen vragen in Europa kunnen zelf een land kiezen en vrij reizen door de EU. Nederland handhaaft niet langer de Dublin-verordening, en stuurt dus geen mensen terug naar andere EU-landen.

7. De 30%-regeling wordt afgeschaft: buitenlandse werknemers met hoogbetaalde banen gaan net zoveel belasting betalen als ieder ander.

9. Zelfbeschikking

Jouw Lichaam, Jouw Keuzes

Het recht op zelfbeschikking is een groot goed, van je geboorte tot aan je dood. Je hebt het recht goed geïnformeerd te worden over zaken die betrekking hebben op jouw leven en lichaam, en op basis daarvan je eigen keuzes te maken. Dit betekent ook dat je het recht hebt om je te kleden zoals jij wilt, lief te hebben wie jij wilt, jezelf uit te drukken zoals jij wilt en te geloven waarin jij wilt. Het betekent dat je zelf mag bepalen wat je met je lichaam doet, en welke medische of psychische behandelingen je wel of niet wilt ondergaan. Natuurlijk is het recht op zelfbeschikking wel aan grenzen gebonden, namelijk waar jouw recht datzelfde recht van anderen schendt.

Het recht op zelfbeschikking staat voor verschillende groepen mensen onder druk. BIJ1 gelooft dat zelf mogen bepalen wat er met je lichaam gebeurt, een belangrijk recht is dat altijd beschermd moet worden.

Om het recht op zelfbeschikking te beschermen, stelt BIJ1 de volgende beleidsveranderingen voor:

Toegankelijke Anticonceptie en Abortus

1. Er komt een volledige vergoeding van anticonceptie.

2. Het taboe rondom abortus wordt actief bestreden: abortus wordt uit het Wetboek van Strafrecht gehaald.

3. Organisaties die pretenderen hulp te bieden aan ongewenst zwangere personen, maar geen keuzeruimte voor de zwangere bieden, worden niet langer gesubsidieerd. Alleen onafhankelijke hulp die autonomie respecteert verdient subsidie.

4. Ervaringsdeskundigen worden actief betrokken bij het ontwikkelen van beleid rond abortuszorg.

5. Abortuszorg gaat onder de reguliere zorg vallen; er komen abortusafdelingen in verloskundigenpraktijken en andere medische centra. Zowel verloskundigen als de huisarts moeten de abortuspil kunnen voorschrijven en werken hierin actief samen met abortusartsen.

Zwangerschap, Ouderschap en Adoptie

1. Vruchtbaarheidsbehandelingen zoals IVF en KID moeten volledig vergoed worden onder de basisverzekering ongeacht gender en relatievorm. Het aantal vergoede behandelingen moet uitgebreid worden op basis van kansen, niet kosten.

2. Mensen die zwanger zijn en gaan bevallen hebben altijd het recht om zelf beslissingen te nemen over wat er met hun lichaam gebeurt.

3. Er komt een wet op draagouderschap op basis van het Wetsvoorstel kind, draagmoederschap en afstamming, met solide berscherming voor kinderen, draagouders en wensouders.

4. Er komt een wet voor meerouderschap. Het huidige huwelijksrecht en samenlevingsrecht worden op zo'n manier aangepast, dat er gelijke sociale en financiële rechten worden geboden aan alle gezinnen, samenwonenden en samenlevenden.

5. Er wordt een einde gemaakt aan interlandelijke adoptie.

6. Adoptie binnen Nederland kan alleen wanneer de gegevens van biologische ouders beschikbaar blijven voor het geadopteerde kind. Ook moet het 100 procent zeker zijn dat het gaat om een vrijwillige adoptie waarbij pleegzorg niet een betere optie is.

7. Mensen die in het verleden als kind zijn geadopteerd, hebben het recht om de feiten van hun afstamming te weten en worden hierin waar mogelijk gesteund door de overheid.

Geslachtsontwikkeling en Gender (Niet-Standaard)

1. Er komt wetgeving dat een einde maakt aan medisch ingrijpen bij (niet-levensbedreigende) geslachtelijke ontwikkeling van intersekse kinderen, die niet standaard is.

2. Een genderwijziging mag zonder beoordeling en zo vaak als nodig.

3. Uiteindelijk wordt de genderregistratie afgeschaft in de Basisregistratie Personen. Tot die tijd wordt het invullen van 'X' een mogelijkheid, net zoals bij het veranderen van een M naar een V of andersom op identiteitsdocumenten en reispapieren. Ook worden naast mannen en vrouwen, ook non-binaire personen opgenomen in bestaande wetgeving en beleid.

4. Gender- en naamswijzigingen in de gemeentelijke basisadministratie, en de daarbij horende nieuwe identificatie documenten, worden gratis.

Ondraaglijk Lijden en Euthanasie

1. Euthanasie wordt uit het Wetboek van Strafrecht gehaald. Mensen die hun leven als voltooid ervaren, moeten de vrijheid hebben een weloverwogen en vrijwillige keuze te maken om hun leven op een waardige manier te beëindigen.

2. Artsen die een verzoek tot euthanasie weigeren te beoordelen, moeten patiënten doorsturen naar een arts die wel bereid is dat te doen.

3. Euthanasie wordt ook beschikbaar gesteld voor kinderen onder de twaalf jaar.

4. Het wordt gemakkelijker om in testamenten vast te leggen onder welke voorwaarden iemand niet meer wil leven.

5. Er wordt onderzocht of er specifieke gevallen zijn waarin hulp bij zelfdoding niet strafbaar is, zoals het helpen van een dierbare met een duurzame wens tot zelfdoding.

Religie en Zelfbeschikking

1. Alle vormen van religieus onderwijs, scholen en gebedshuizen worden volgens gelijke criteria beschermd.

2. De overheid waarborgt het recht op zelfbeschikking van moslimvrouwen. Het gedeeltelijk verbod op gezichtsbedekkende kleding (in de volksmond "niqab-verbod") moet per direct worden opgeheven. Ook het verbod op het dragen van een hoofddoek voor rechters, griffiers en bij de politie wordt opgeheven.

3. Er komt meer keuzevrijheid in het opnemen van vrije dagen op basis van religieuze overtuiging.

4. Er komen meer begraafplaatsen voor eeuwige grafrust.

10. Toegankelijkheid en Inclusie

Niets Over Ons, Zonder Ons

In Nederland leven ongeveer 3 miljoen mensen met een beperking. Deze mensen kunnen niet vanzelfsprekend meedoen in de maatschappij zonder extra zaken te regelen en extra kosten te maken. BIJ1 staat voor een inclusieve samenleving in de breedste zin van het woord. Een beperking is een onderdeel van de diversiteit van de mensheid, geen medisch probleem dat opgelost moet worden. Vanuit onze intersectionele benadering, zetten wij ons bovendien specifiek in voor mensen met een beperking die ook onderdeel uitmaken van andere gemarginaliseerde groepen.

Mensen met een beperking zijn voornamelijk afhankelijk van de goede wil van anderen. Wij willen hier een einde aan. BIJ1 pleit ervoor dat mensen met een beperking zelf de regie krijgen en het recht op toegankelijkheid terugzien in wetgeving. Ons land heeft het VN-verdrag voor mensen met een beperking ondertekend. Maar het volgen van dit verdrag gebeurt nu te vrijblijvend. BIJ1 wil zien dat dit wordt omgezet in daadkracht en wetgeving. Zo nodig met sancties.

Voor een samenleving die toegankelijk is voor iedereen, strijdt BIJ1 onder meer voor de volgende punten:

Gelijke Behandeling en Rechtspositie

1. Er komt een nationale strategie om de achterstelling en uitsluiting van mensen met een beperking tegen te gaan, met structurele oplossingen voor knellende wetgeving.

2. Er wordt onderzoek gedaan naar hoe gender, etniciteit en seksualiteit invloed hebben op het leven en welzijn van mensen met een beperking om zo wetgeving, beleid en infrastructuur te vormen wat de toegankelijkheid bevorderd.

3. Gemeentebeleid dat mensen met een beperking raakt wordt landelijk vastgelegd. Zo kunnen mensen in elke gemeente aanspraak maken op dezelfde passende voorzieningen, onder dezelfde voorwaarden.

4. Gemeenten worden verplicht om mensen met een beperking en hun vertegenwoordigers te betrekken bij het maken, uitvoeren en evalueren van beleid. Daarnaast moeten zij een lokale inclusieagenda opstellen, waarin zij aangeven hoe zij de positie van mensen met een beperking gaan verbeteren.

5. In elke gemeente wordt een lokale gehandicaptenraad ingesteld.

Toegankelijkheid in de Openbare Ruimte

1. Alle overheidsgebouwen worden en blijven volledig toegankelijk. Er komen budgetten voor gemeenten om toegankelijkheid in de openbare ruimte te bevorderen.

2. Alle openbare toiletten worden toegankelijk en gratis.

3. Geleidestroken worden beschermd en blijven onbelemmerd.

4. De landelijke overheid, gemeenten en vervoerders nemen gezamenlijk maatregelen om toegankelijkheid van openbaar vervoer en doelgroepenvervoer te verbeteren conform het vernieuwde Besluit Toegankelijkheid Openbaar Vervoer. Er wordt scherp toegezien op naleving hiervan. Mensen die niet met het openbaar vervoer kunnen reizen, krijgen passende ondersteuning om op een andere manier te kunnen reizen.

5. Alle verkeerslichten worden gebruiksvriendelijk gemaakt voor mensen met een visuele beperking.

6. Informatie van de overheid wordt standaard toegankelijk gemaakt, in begrijpelijke taal en beschikbaar in braille.

Toegankelijkheid, Inclusie en Welzijn

1. Er komt structureel meer geld voor passende dagelijkse ondersteuning voor mensen met een beperking. Toekenning van het persoonsgebonden budget (PGB) wordt gelijkwaardiger en laagdrempeliger. De uitvoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) wordt weer op landelijk niveau gecoördineerd en de eigen bijdrage verdwijnt.

2. Stigmatisering op basis van gezondheid wordt tegengegaan en het gebruiken van persoonlijke hulp- en beschermingsmiddelen zoals orthesen, mondneusmaskers of gehoorbeschermers wordt ondersteund, ook op het werk en op school.

3. We zetten ons in voor een inclusieve sport- en cultuursector, en maken extra geld vrij om sport en culturele activiteiten toegankelijker te maken voor mensen met een beperking.

11. Veiligheid en Justitie

Bestaanszekerheid Boven Repressie

BIJ1 staat voor een samenleving die voor iedereen vrij, veilig en rechtvaardig is. Een samenleving waarin mensen, zonder de dreiging van staatsgeweld, vreedzaam samenleven. We streven naar goede collectieve voorzieningen en een hoge levensstandaard, waardoor een groot deel van de oorzaken van criminaliteit wegvalt. We bouwen aan een wereld waarin preventie en medemenselijkheid de functie van politie en gevangenissen zoals we die nu kennen vervangen. Een wereld waarin we collectieve zorg dragen voor elkaar, en waarin elk mens de kans krijgt om hun fouten te herstellen en in waardigheid te leven.

Veiligheid ontstaat niet door het onderdrukken van criminaliteit en het bestraffen van misdaad. Veiligheid ontstaat door het garanderen van bestaanszekerheid; een menswaardig bestaan kunnen leven. BIJ1 strijdt voor een rechtssysteem waarin mens en planeet worden beschermd, en wij gezamenlijk de plicht dragen om veiligheid te garanderen. Ons huidige systeem is gebaseerd op bestraffing, geweld en opsluiting. Dit systeem voorkomt misdaad en onveiligheid niet, maar creëert ze juist. We investeren daarom niet langer in staatsgeweld, bestraffing en opsluiting, maar in collectieve voorzieningen en bestaanszekerheid; zaken die onze gemeenschappen wél veilig houden.

BIJ1 staat voor een samenleving waar niet afstraffing, maar medemenselijkheid centraal staat. BIJ1 strijdt daarom onder meer voor de volgende punten:

Van Strafketen naar een Rechtvaardige Maatschappij

1. De rol van politie en BOA's in de samenleving wordt geminimaliseerd en zal uiteindelijk verdwijnen. BOA's die werkzaam zijn in de domeinen Milieu, Welzijn en Infrastructuur en Werk, Inkomen en Zorg worden op een andere wijze dan de BOA-titel bevoegd om op te treden tegen overtreders. We stoppen met investeren in handhaving, en investeren in goede collectieve voorzieningen. Iedereen krijgt goede toegang tot onderwijs, een leefbaar inkomen, en racisme wordt maatschappijbreed aangepakt. Er wordt geïnvesteerd in goede hulp voor mensen met onbegrepen gedrag: de politie heeft daarin geen rol.

2. Klassenjustitie wordt bestreden. Iedereen heeft recht op goede, gratis en toegankelijke rechtsbijstand van sociale advocaten die eerlijk worden betaald. Boetes worden proportioneel aan iemands inkomen en vermogen. Om de afstand tussen mensen en het recht te verkleinen, wordt er ingezet op wijkrechtspraak en worden kleine, lokale rechtbanken (kantongerechten) heropend.

3. Er wordt onderzoek gedaan naar institutioneel racisme binnen het Openbaar Ministerie en het rechterlijke apparaat.

4. Teelt, fabricage, bezit en verkoop van alle drugs wordt gelegaliseerd en gereguleerd. Zo kan veiligheid beter worden gecontroleerd en kunnen mensen met drugsproblematiek eerder worden geholpen.

5. Onnodige, repressieve verplichtingen en verboden, zoals de verplichting een ID te kunnen tonen en het verbod op gezichtsbedekkende kleding, worden afgeschaft.

6. Gevangenisstraffen worden een uiterst middel. Gevangenissen worden omgevormd naar Fins 'open' model, zodat daders menswaardig worden behandeld. De voorwaarden om voor vervroegde vrijlating in aanmerking te komen worden versoepeld.

7. Het volwassenenstrafrecht wordt nooit toegepast op kinderen onder de 18.

8. De wettelijke leeftijd voor strafrechtelijke aansprakelijkheid wordt verhoogd naar minimaal 14 jaar.

9. Er wordt preventief beleid opgezet in samenspraak met experts en ervaringsdeskundigen om alle vormen van geweld tegen te gaan. Er is hier specifiek aandacht voor geweld tegen vrouwen, kinderen, queer personen, trans personen, mensen van kleur, mensen met beperkingen en vluchtelingen.

10. Femicide wordt, met inzet van expertisecentra als Atria en Movisie, breed gedefinieerd en opgenomen in het Wetboek van Strafrecht. Genderspecifieke data wordt verzameld om genderverschillen te erkennen en mee te overwegen in verdere beleid.

11. Herstelrecht wordt als eerste optie gewogen bij het OM en de rechter, zowel tijdens de procedure als bij uitspraken. Bij het jeugdstrafrecht wordt dit de standaard.

Van Politiecontrole naar Controle over de Politie

1. De politie mag niet langer aanwezig zijn op campussen en hun aanwezigheid in overheidsgebouwen wordt ingeperkt.

2. Handhavers worden sneller ontslagen en vervolgd voor racisme of wanneer ze grensoverschrijdend gedrag hebben vertoond. Er komen heldere regels over omgangsvormen en taalgebruik, die strikt worden gehandhaafd.

3. De beslissing om handhavers te vervolgen zal niet langer bij het OM liggen, maar bij een onafhankelijke toezichthouder op de politie.

4. We verhinderen dat de politie wordt bemenst door personen met fascistische en racistische opvattingen. Klokkenluiders worden beschermd en krijgen alle ruimte om misstanden aan te kaarten.

5. Alle handhavers dragen verplicht bodycams die altijd aanstaan. Daarnaast dragen zij verplicht duidelijk zichtbare identificatienummers en uitgebreide identificatiebewijzen. Want ook handhavers dienen zich te identificeren tegenover burgers.

6. Er komt een einde aan preventief fouilleren, 'patsercontroles' en andere controles die etnisch profileren in de hand werken. Het gebruik van etniciteit, nationaliteit en afkomst in risicoprofielen wordt verboden.

7. We introduceren verplichte stopformulieren voor alle politiecontroles. Gedetailleerde data over politiecontacten met burgers en onderzoeken naar racisme en politiegeweld worden publiek gemaakt.

Een Ongewapende Politie

1. De basisbewapening van de politie wordt teruggebracht tot pepperspray en een kleine gummiknuppel. BOA's krijgen geen enkele vorm van bewapening.

2. Politieagenten mogen alleen in uitzonderlijke gevallen wapenstokken, tasers en vuurwapens dragen. Training en protocollen omtrent gewelds- en wapengebruik worden fors strenger.

3. De inzet van geweldsmiddelen zoals waterkanonnen, elektrische wapenstok, rubberkogels, traangas, "sonische wapens" (zoals mosquito's), politiepaarden en zogenaamde surveillancehonden wordt verboden.

4. De politie-inzet van camera's wordt tot een minimum beperkt. Predictive Policing wordt verboden.

5. Het gebruik van private DNA-banken door de politie wordt verboden. Het afnemen van DNA wordt alleen toegestaan bij zeer ernstige misdrijven en na toetsing door een rechter.

12. Internationale Samenwerking

Een Wereld van Vrede en Solidariteit

BIJ1 staat voor een wereld waar armoede, onderdrukking, geweld en oorlog niet meer bestaan. Een gedekoloniseerde wereld gebaseerd op internationale solidariteit en anti-imperialisme. Omdat kapitalisme, kolonialisme en de verschillende vormen van onderdrukking, wereldwijde systemen zijn, moeten we de strijd voor radicale gelijkwaardigheid internationaal aangaan. Anti-imperialisme, dekolonisatie en pacifisme moeten centraal staan in het Nederlandse beleid voor internationale samenwerking, Europa en defensie.

De Europese Unie moet dan ook drastisch veranderen. We gaan van een kapitalistisch, imperialistisch en racistisch verlengstuk van de CEO's en multinationals van deze wereld, naar een unie die werkt in het belang van mens, dier en planeet. BIJ1 wil een einde maken aan de oorlogszucht van Westerse landen om invloed te krijgen in andere landen voor politiek, economisch en militair gewin. Daarom zetten we ons actief in voor het bevorderen van vredesprocessen. Dit gebeurt bij voorkeur in VN-verband, waarbij wederopbouw, vredesbewaring en vredesbewaking een centrale rol innemen. Daarnaast zijn we voor een kernwapenvrije wereld. Zolang er kernwapens in de wereld zijn, is de toekomst van de mensheid onzeker.

Om langdurige vrede, stabiliteit en internationale rechtvaardigheid te bereiken strijdt BIJ1 onder meer voor de volgende punten:

Een Einde aan Imperialisme

1. Nederland stapt uit de NAVO. Al het buitenlandse personeel, wapentuig en infrastructuur in het kader van NAVO wordt uit Nederland verwijderd. Vrijgekomen geld gaat naar preventie van conflicten, diplomatiek, investeringen in noodhulp en andere sociale doeleinden, waarbij er focus ligt bij humanitaire organisaties en de weerbaarheid van lokale gemeenschappen.

2. We zijn solidair met het Globale Zuiden en steunen de strijd tegen de neokoloniale overheersing en uitbuiting door het Globale Noorden en andere mogendheden. Daarnaast steunen we niet-kapitalistische economische modellen en bewegingen die zich inzetten voor een rechtvaardige herverdeling van rijkdom.

3. Nederland zet zich in voor het aanklagen en arresteren van personen, ook als ze uit Westerse landen komen, die betrokken zijn geweest bij het plegen van genocide, oorlogsmisdrijven, misdrijven tegen de menselijkheid en misdrijven tegen de vrede. Ook zet Nederland zich internationaal in om het Statuut van Rome aan te passen zodat het Internationaal Strafhof bedrijven en andere particuliere organisaties kan vervolgen voor betrokkenheid bij deze internationale misdrijven.

4. Dekolonisatie, emancipatie, en zelfbeschikking van volkeren geldt als uitgangspunt bij erkenning van nieuwe staten.

5. We maken een einde aan de bezetting en kolonisatie van Palestijns grond en het Palestijnse volk. Palestijnse vluchtelingen moeten het recht hebben op terugkeer naar hun huizen en bezittingen. We schorten het Associatieverdrag met Israël op en tevens alle handelsbetrekkingen met Israël. Nederland erkent de staat Palestina, en zet zich actief in voor een einde aan de kolonisatie en illegale nederzettingen.

Economische Rechtvaardigheid

1. Nederland stelt protocollen op voor eerlijke handel, duurzaamheid en mensenrechten voor bedrijven, zowel binnen als buiten Nederland. We verbinden consequenties aan het niet naleven van deze richtlijnen.

2. Het budget voor internationale ontwikkelingssamenwerking wordt opgehoogd tot 1% van het Bruto Nationaal Product (BNP). Het beschermen van mensenrechten en het wereldwijd behalen van de SDG's staat centraal in ons buitenlandbeleid. De landenselectie voor internationale hulp wordt bepaald op basis van noodzaak en behoefte in de landen zelf, en de toegevoegde waarde van de Nederlandse bijdrage.

3. Nederland zet zich in voor een internationaal minimum belastingpercentage voor bedrijven. Landen voelen hierdoor niet langer de druk om belastingen voor bedrijven te verlagen om investeringen aan te trekken. De belasting op vermogen, winst en vervuiling gaat in internationaal verband omhoog, zodat extreme ongelijkheid en klimaatverandering aangepakt kunnen worden.

4. Nederland verzet zich tegen het neokolonialisme van internationale (ondemocratische) kapitalistische instituties zoals het IMF, de Wereldbank, en de Wereldhandelsorganisatie. Daarnaast zet Nederland zich internationaal actief in voor het kwijtschelden van alle schulden van landen die te maken hebben met koloniale en imperialistische uitbuiting.

Een Nieuw Europa

1. We maken een einde aan de militarisering van de grenzen van Europa. Nederland zet zich ervoor in dat de Europese Unie rechtvaardigheid, anti-imperialisme en solidariteit centraal stelt in beleid, wetgeving en budgettering.

2. De Europese Unie wordt gedemocratiseerd. Het Europees Parlement moet de centrale rol krijgen bij het vormen van beleid. De Europese Raad, Raad van de Europese Unie, de Europese Commissie en andere vormen van onderhandelingen moeten transparant worden.

3. Nederland zet zich in voor het versterken van gelijkwaardigheid in Europa. Meer middelen en capaciteit worden ingezet om de rechten van o.a. migranten, asielzoekers, staatlozen, LGBTQIA+ mensen, en Roma en Sinti te beschermen. Er komt sociale wetgeving om een bestaansminimum in de hele EU mogelijk te maken.

4. Klimaat en natuur krijgen een nog belangrijkere plek in EU-beleid. Lobbyen door multinationals en industrieën wordt verboden. Nederland stemt ook niet in met verdragen die bedrijven een claimrecht geven en stuurt de EU erop aan deze in te trekken.

5. Nederland neemt als eerste westerse land de verantwoordelijkheid voor ons grote aandeel in het veroorzaken van klimaatverandering en neemt in VN-verband het voortouw.

Investeren in Vrede

1. Nederland trekt zich militair terug uit alle internationale conflicten en steunt verzet tegen imperialistische uitbuiting, geweld en onderdrukking. Er komen ruimhartige genoegdoening en herstelbetalingen aan slachtoffers van Nederlandse overzeese militaire acties.

2. We veroordelen de imperialistische agressieoorlog van Rusland tegen Oekraïne. Nederland zal ruimhartig humanitaire hulp aan Oekraïne blijven bieden zo lang als nodig is en ook bijdragen aan de wederopbouw van Oekraïne wanneer de oorlog is beëindigd. Hierbij zal Nederland zich inzetten om alle internationale schulden van Oekraïne te vergeven. Nederland zal staakt-het-vuren faciliteren en, waar er ruimte is, diplomatie en onderhandelingen ondersteunen met oog voor de behoeften en wensen van de Oekraïners. Nederland zet zich in om Poetin en andere leiders juridisch ter verantwoording te roepen voor schendingen van mensenrechten, oorlogsmisdrijven, misdrijven tegen de menselijkheid en het plannen en uitvoeren van een agressieoorlog tegen Oekraïne. Ook steunt Nederland Russische dissidenten en activisten die zich verzetten tegen de oorlog.

3. We streven een geweldloze wereld na, in binnen- en buitenland. In plaats van te investeren in het verdedigen van grondgebied tegen ingebeelde vijanden, bouwen we aan een solidaire, rechtvaardige en veilige wereld voor iedereen, overal. De krijgsmacht moet daarom inkrimpen en op termijn worden vervangen door een civiele hulporganisatie. Vrijgekomen middelen gaan onder andere naar diplomatie, de preventie van conflicten, noodhulp en het versterken van de capaciteiten van humanitaire organisaties. Tot die tijd moet de krijgsmacht doordrongen zijn van democratische en anti-racistische waarden. Mensen met extreemrechtse opvattingen mogen geen deel uitmaken van de krijgsmacht. Wie weigert te vechten in oorlogen wordt niet bestraft, en Nederland wordt een veilige haven voor dienstweigeraars van beide kanten in alle conflicten. Dienst weigeren in het buitenland wordt een geldige grond voor asiel in Nederland, met een route naar Nederlands staatsburgerschap. Er komt (postuum) eerherstel voor dienstweigeraars uit het verleden.

4. Er komt per direct een stop op het ontwikkelen van AI-systemen voor militaire doeleinden. Computers mogen nooit beslissingen maken over leven en dood. De ontwikkeling en het gebruik van AI zijn nog altijd doordrongen van discriminerende algoritmes en data. In de praktijk leidt dit ertoe dat gemarginaliseerde groepen disproportioneel harder worden getroffen door de gevolgen van onrechtvaardige AI systemen.

5. Nederland ondertekent het verbodsverdrag voor kernwapens en toont zich ambassadeur van deze verdragen. Alle kernwapens op Nederlandse bodem worden vernietigd. Financiële instellingen en bedrijven mogen niet langer meer investeren in nucleaire wapens.

6. We verbieden de vestiging van wapenbedrijven in Nederland en heffen hoge belastingen voor de bestaande wapenindustrie, zolang deze nog niet is hervormd. We stimuleren de inzet van ontwikkelde technische kennis in de wapenindustrie voor de civiele industrie.

13. Sekswerk

Zij aan Zij met Sekswerkers

BIJ1 kan niet vaak genoeg benadrukken dat sekswerk gewoon werk is. Wij strijden voor een land waarin sekswerkers vrij van vooroordelen zijn en in veiligheid hun werk kunnen doen. Dat is helaas nog lang niet het geval. Het Nederlandse sekswerkbeleid is ouderwets en achterhaald, en gaat nog steeds uit van repressie en criminalisering. BIJ1 volgt graag het voorbeeld van Nieuw Zeeland en streeft naar totale decriminalisering van sekswerk. Sekswerkers verdienen vertrouwen en goede arbeidsrechten in plaats van stigmatisering. Zo zorgen we ervoor dat hun positie structureel beter wordt en zij gelijkwaardig mee kunnen doen aan onze samenleving.

BIJ1 zet zich in het bijzonder in voor sekswerkers die in kwetsbare posities zitten omdat zij bijvoorbeeld trans zijn, of ongedocumenteerd, of een combinatie daarvan. Deze sekswerkers moeten hun werk vaak noodgedwongen onvergund doen, waardoor ze vaker te maken krijgen met onveiligheid of uitbuiting. Veel kwetsbare sekswerkers kunnen hierdoor geen aanspraak maken op goede zorg en ondersteuning en worden daarnaast ook nog door de staat gecriminaliseerd. Dat helpt hen op geen enkele manier. We rekenen daarom per direct af met de wet WRS en stoppen met maatregelen die keer op keer bewezen hebben een tegengesteld effect te hebben. Sekswerkers weten zelf heel goed wat ze nodig hebben. Daarom praten wij met hen, in plaats van over hen.

BIJ1 strijdt voor een beleid waarin zelfbeschikking en goede werkomstandigheden centraal staan, en sekswerkers zeggenschap krijgen over hun eigen werk. BIJ1 strijdt daarom onder meer voor de volgende punten:

Sekswerk is Werk

1. Sekswerk wordt volledig gedecriminaliseerd.

2. De rechten van sekswerkers worden gelijkgetrokken met de arbeidsrechten van andere zelfstandigen en werknemers.

3. De vergunningseis voor zelfstandige sekswerkers wordt opgeheven. Sekswerkers krijgen de mogelijkheid om thuis een 'eenmanszaak' te starten. Daarbij stellen we hen in staat diensten bij derden in te kopen zonder dat die partij gecriminaliseerd wordt.

4. Sekswerkers worden nooit verplicht bijzondere persoonlijke informatie te delen of zich te laten registreren. De Wet Regulering Sekswerk (WRS) gaat van tafel.

5. We maken in beleid onderscheid tussen sekswerk en mensenhandel. Sekswerk is werk en mensenhandel is uitbuiting. Sekswerk wordt belegd bij het Ministerie van sociale zaken en mensenhandel bij het Ministerie van Justitie & Veiligheid.

Zeggenschap over Eigen Werk en Leven

1. We praten met sekswerkers, niet over hen. Sekswerkers krijgen inspraak in en bepalen mede het beleid over sekswerk.

2. De leeftijdsgrens voor sekswerk blijft op 18 jaar en gaat niet naar 21 jaar.

3. Sekswerkers krijgen toegang tot (zakelijke) dienstverlening. Zij kunnen een bankrekening openen of hypotheek krijgen en worden met respect behandeld.

Veilige Werkplekken

1. We stimuleren gemeenten om lokaal voldoende veilige werkplekken voor sekswerkers te faciliteren en voorkomen dat gemeenten een eigen beleid van criminalisering kunnen voeren.

2. We versimpelen het vergunningstelsel voor exploitanten. Als sekswerkers het willen, moet het makkelijk zijn werkplekken te creëren waar zij kunnen werken met gedeelde voorzieningen en in nabijheid van collega's.

14. Onderwijs en Wetenschap

Kennis is Kracht

BIJ1 staat voor gelijke kansen voor alle leerlingen en studenten. Het mag niet uitmaken wie je bent of waar je vandaan komt. Ook het inkomen of de achtergrond van je ouders of verzorgers mag geen rol spelen. Als je op latere leeftijd een opleiding wilt doen, moet dat mogelijk zijn. Al het onderwijs moet volledig toegankelijk zijn voor leerlingen met een beperking.

Om gelijke kansen te creëren in het onderwijs willen we niet bezuinigen, maar juist investeren. In alle lagen van het onderwijssysteem werkt ongelijkheid door. Scholen dienen actieve verantwoordelijkheid te nemen en een veilige en inclusieve omgeving te creëren voor al hun leerlingen. We zetten ons actief in voor het dekoloniseren van het onderwijs door fors meer aandacht te besteden aan de koloniale geschiedenis, en af te rekenen met eurocentrisme of lesmateriaal dat racisme in de hand werkt. We gaan onderadvisering tegen en bevorderen bredere klassen met verschillende schoolsoorten. BIJ1 vindt het belangrijk dat elke leerling en student plek krijgt om hun eigen talenten en interesses te ontplooien, en tegelijkertijd te groeien als mens: of zij nou theoretisch of praktisch opgeleid zijn. Onderwijsinstellingen krijgen daarom meer ruimte voor de begeleiding van leerlingen en studenten bij hun zelfontwikkeling. Beroepen zoals loodgieter, elektricien, bouwvakker worden geherwaardeerd. Daarnaast willen we meer en structureel investeren in salarissen van leraren.

Voor het creëren van inclusief, toegankelijk en kwalitatief hoogwaardig onderwijs, strijdt BIJ1 onder meer voor de volgende punten:

Voor Betaalbaar en Toegankelijk Onderwijs

1. Het collegegeld wordt afgeschaft: beroepsonderwijs en universiteit worden gratis. De basisbeurs wordt opnieuw ingevoerd en wordt inkomensafhankelijk, gebaseerd op het inkomen van de student zelf. Studieschulden van de 'pechgeneratie' worden kwijtgescholden.

2. Scholen moeten volledig toegankelijk worden voor leerlingen met een beperking en we maken extra budget vrij voor de ondersteuning van deze leerlingen. We vormen het onderwijs zodanig om, dat zoveel mogelijk kinderen met een beperking deel kunnen nemen aan het reguliere onderwijs.

3. Er komen meer toegankelijke mogelijkheden om mensen die laaggeletterd zijn bij te staan en ondersteunen waar nodig. Iedereen moet makkelijke toegang hebben tot een openbare bibliotheek. Op dit moment zijn in Nederland 25% van onze 15-jarigen laaggeletterd. Dat aantal moet de komende 4 jaar tot maximaal 5% worden teruggebracht.

4. Op elke vorm van beroeps- en hoger onderwijs komt er een schoolpsycholoog waar studenten met mentale problemen terecht kunnen.

5. We werken aan toegankelijk onderwijs door het recht op thuisstudie vast te leggen. Ook komt er meer (onafhankelijke) ondersteuning zodat mensen met een beperking beter naar eigen wensen kunnen studeren, bijvoorbeeld door het faciliteren van online colleges.

6. Het mbo wordt versterkt en verbreed, en er komen meer kleinschalige vakscholen. De toegang tot het theoretisch en wetenschappelijk onderwijs wordt makkelijker gemaakt, bijvoorbeeld door drempels voor werkende mensen weg te nemen, en door schakelprogramma's.

Dekolonisatie en gelijke kansen

1. We zetten ons actief in om onderadvisering tegen te gaan. De selectie en toetsing van basisschoolleerlingen voor het voortgezet onderwijs moet anders en op een later moment. Advies voor vervolgonderwijs wordt voortaan gebaseerd op een overeenkomst tussen leraar, ouder(s)/verzorger(s) en leerling. We stimuleren brede brugklassen en scholengemeenschappen met verschillende schoolsoorten (vmbo, havo, vwo). Diploma's in het voortgezet onderwijs moeten gestapeld kunnen worden zonder aanvullende eisen.

2. kinderen en jongeren die later instappen in het Nederlandse onderwijs of jaren onderwijs door omstandigheden moeten missen, krijgen voldoende tijd om Nederlands te leren en/of onderwijsjaren in het halen in schakelonderwijs met maatwerk, zonder beperking in tijd of leeftijd

3. Er wordt geen lesmateriaal meer gebruikt waarin een eenzijdig en eurocentrisch verhaal over de geschiedenis wordt gepresenteerd. Scholen stoppen onmiddellijk met het gebruik van lesmateriaal waarin koloniale misdadigers verheerlijkt worden. De slavernij en koloniale geschiedenis krijgt een prominente plek in het lesmateriaal van het basis- en voortgezet onderwijs. Ook wordt er fors meer aandacht besteed aan verzetshelden uit de (voormalige) koloniën en aan prekoloniale culturen. De manieren waarop het koloniale en slavernijverleden doorwerkt in het heden worden structureel besproken in alle lagen van het onderwijs.

4. Scholen moeten verantwoordelijkheid nemen om een veilige leeromgeving te creëren voor Zwarte, niet-witte en queer leerlingen. In samenwerking met ervaringsdeskundigen en professionals, wordt er beleid gevormd om kansenongelijkheid, onderadvisering en discriminatie binnen onderwijsinstellingen tegen te gaan. Er worden middelen vrijgemaakt voor trainingen aan onderwijsinstellingen over racisme, discriminatie en de doorwerking van kolonialisme. Daarnaast wordt het makkelijker voor scholieren en studenten om meldingen te maken van racisme en discriminatie.

5. Bedrijven die discrimineren in hun selectie voor stagiairs worden beboet en uitgesloten van overheidsopdrachten en subsidies.

6. De voorschool wordt gratis voor alle kinderen. De vrijwillige ouderbijdrage in het basisonderwijs en voortgezet onderwijs wordt afgeschaft, en bijles moet gratis zijn.

Docenten Verdienen Beter

1. De arbeidsvoorwaarden van docenten worden verbeterd: hoger salaris en minder werkdruk.

2. Op universiteiten wordt zo min mogelijk met tijdelijke contracten gewerkt.

3. De loonkloof tussen het basisonderwijs, voortgezet onderwijs, beroepsonderwijs, theoretisch onderwijs, en wetenschappelijk onderwijs wordt gedicht, zodat alle docenten hetzelfde gaan verdienen.

4. De klassen worden kleiner en de administratieve lasten worden verlicht, om de werkdruk te verminderen en om meer voorbereidingstijd te creëren.

5. Pabo's en lerarenopleidingen moeten meer aandacht besteden aan de werkdruk in het onderwijsveld (veroorzaakt door samenleving, schoolbestuur en ouders) en hoe daarmee om moet worden gegaan.

Meer Waardering, Democratie en Diversiteit

1. De overheid werkt samen met hogescholen en universiteiten om de academische vrijheid te waarborgen.

2. Hogescholen krijgen dezelfde status als universiteiten.

3. De toegezegde extra gelden voor het hoger onderwijs zijn niet voldoende om de kwaliteit van het onderwijs en de uitvoerbaarheid voor de medewerkers te waarborgen. Om de (met 25%) gedaalde rijksbijdrage per student weer op peil te brengen is 1,5 miljard nodig. Prioriteiten van de investeringen zijn werkdrukvermindering en het waarborgen van de kwaliteit van ongebonden onderzoek.

4. "Outputfinanciering" wordt afgeschaft. Het geldbedrag dat onderwijsinstellingen ontvangen, hangt niet langer af van het percentage afgestudeerden. Tijdelijke financiering van onderzoeksinstellingen door middel van beurzen en prijzen creëert perverse prikkels om maar zo veel mogelijk projecten te verzinnen, onafhankelijk van of deze projecten maatschappelijk of wetenschappelijk nut hebben. De financiering voor onderzoeksinstellingen wordt daarom structureler zodat deze instellingen niet constant van beurs naar beurs hoeven te springen.

5. Nederland neemt maatregelen tegen uitgeversmonopolies en hoge kosten in de publicatie van wetenschap. Het zogenaamd illegaal distributeren en downloaden van wetenschappelijke publicaties wordt niet bestreden.

6. De invloed van de fossiele industrie op onderwijs en onderzoek moet stoppen. Om de macht van academische uitgevers tegen te gaan, moet de overheid investeren in gratis "open access", door middel van digitale infrastructuur en internationale lobby.

7. Er komt meer aandacht voor de verbindende werking van kunst- en cultuureducatie. Hier moet meer aandacht voor zijn in het lesprogramma om bij te dragen aan een gezond schoolklimaat. De overheid maakt hier extra gelden voor vrij.

8. Besturen en raden van toezicht van hogescholen en universiteiten worden democratisch verkozen, bijvoorbeeld met een "academische senaat" als bestuursmodel. Elke instelling krijgt een diversiteitscommissie en er komen diversiteitsquota in alle onderwijs- en bestuurslagen in het theoretisch en wetenschappelijk onderwijs.

15. Democratie & staatsinrichting

Naar een Echte Democratie

BIJ1 staat pal achter een democratie die gebaseerd is op gelijkwaardigheid, en niet op de belangen van de vrije markt en de rijken. Onze huidige liberale parlementaire democratie maakt haar beloftes zelden waar. De belangen van machtige groepen winnen het te vaak van de belangen van gemarginaliseerde gemeenschappen. We willen een rechtsstaat die vrij en veilig is. Een rechtsstaat waarin klokkenluiders en journalisten goed worden beschermd. Waar democratie niet leidt tot competitie, maar tot solidariteit en respect. Want een échte democratie is er voor iedereen.

Dat betekent dat het democratisch principe nog verder moet worden doorgevoerd. Democratie behoort een levend, dagelijks iets te zijn; niet enkel elke vier jaar een vakje rood kleuren. Er kan geen emancipatie zijn, en geen herstel, zonder dat historisch onderdrukte gemeenschappen daarbij worden betrokken. De markt en bedrijven mogen niet langer ons democratisch proces vervuilen. Volksvertegenwoordigers moeten worden gesteund in hun steeds zwaarder wordende werklast, maar zullen worden beperkt als ze te veel macht naar zich toe trekken.

Het is tijd voor een radicale democratisering van onze samenleving. BIJ1 strijdt daarom onder meer voor de volgende punten:

Naar een Democratische Republiek

1. Nederland krijgt een nieuwe Grondwet die de bestaande koloniale, kapitalistische Grondwet vervangt. Daarnaast komt er een Constitutioneel Hof, dat Nederlandse wetten toetst aan die Grondwet.

2. De monarchie wordt afgeschaft: Nederland wordt een democratische republiek. We onteigenen het kapitaal van de adel en gebruiken dit voor rechtsherstel voor de voormalige koloniën. Het dragen van adellijke titels wordt, naar Oostenrijks voorbeeld, verboden.

3. Drempels voor het meedoen aan verkiezingen, zoals waarborgsommen, worden weggenomen. In het kiesstelsel is geen plaats voor kiesdrempels. De waterschappen worden geheel democratisch verkozen. Geborgde zetels worden afgeschaft. De verkiezingen en de functie van de Eerste Kamer worden herzien en hervormd.

4. Het aantal Kamerleden in de Tweede Kamer moet proportioneel meegroeien met het aantal inwoners in Nederland, want volksvertegenwoordigers kunnen hun werk alleen goed doen wanneer ze voldoende tijd en ondersteuning krijgen. Dat betekent dat het huidige aantal van 150 Kamerleden flink moet worden vergroot. Ook wordt het budget voor fractiemedewerkers verhoogd.

5. Het salaris van voltijdsvolksvertegenwoordigers wordt herzien en verlaagd. Deeltijdsvolksvertegenwoordigers, zoals gemeenteraadsleden, gaan er in salaris juist op vooruit.

6. De macht van burgemeesters wordt ingeperkt, in het bijzonder rond openbare orde en veiligheid. Zo wordt hun sluitingsbevoegdheid van woningen in het belang van de openbare orde teruggedraaid.

7. Gemeenten krijgen meer zeggenschap over en geld voor het dagelijks bestuur. Gemeenten staan namelijk veel dichter bij de burgers voor wie ze het beleid maken en uitvoeren. Zij weten daarom beter dan de landelijke overheid wat er lokaal het hardst nodig is.

8. Er komt een maximum termijn van 8 jaar aan de rollen van ministers en premier.

Democratie voor Iedereen

1. Internationale aanbevelingen en verdragen rond mensenrechten, zoals het Kinderrechtenverdrag, het Vrouwenrechtenverdrag en het VN-verdrag inzake rechten van personen met een handicap, worden serieus genomen en, wanneer dat passend is, opgenomen in het Nederlandse recht. Etniciteit, afkomst, nationaliteit, genderidentiteit en genderexpressie worden in artikel 1 van de Grondwet opgenomen.

2. Er komt een structurele oplossing voor het democratisch deficit in het Koninkrijk. Hierbij krijgen Aruba, Bonaire, Curaçao, Sint Maarten, Statia en Saba niet alleen meer directe vertegenwoordiging, maar ook meer zeggenschap terug over het beleid op de eilanden (voor uitgebreidere punten over democratie in het Koninkrijk: zie het hoofdstuk Radicale Gelijkwaardigheid en Herstel in het Koninkrijk).

3. Actief en passief stemrecht zijn basisrechten voor iedereen. Vluchtelingen en migranten moeten ook gebruik kunnen maken van deze rechten, niet pas na vijf jaar. De dag van de Tweede Kamerverkiezingen wordt een nationale feestdag, zodat iedereen tijd heeft om te gaan stemmen en de opkomst vergroot wordt.

4. De betrokkenheid van burgers bij het democratisch bestuur wordt vergroot. Dit gebeurt onder andere door gratis educatieprogramma's over de politiek, het vertalen van debatten, en het stimuleren van lokale vormen van directe democratie, zoals wijkraden, burgerfora en burgerberaden.

5. De mogelijkheden om een dubbele nationaliteit te hebben of te behouden worden verbreed: een meerduidige identiteit heeft meerwaarde en mag niet worden onderdrukt.

6. Beleid wat gaat over kinderen en jongeren wordt getoetst met de Child Rights Impact Assessment, of kinderrechtentoets, en wordt in samenspraak met kinderen en jongeren gecreëerd.

Informatie- en Demonstratierecht

1. Het recht op demonstratie wordt strikt beschermd. Autoriteiten mogen geen beperkingen opleggen aan demonstraties op grond van het verkeersbelang. Ook mogen autoriteiten geen protesten meer verbieden, beperken of beëindigen vanwege het ontbreken van (tijdige) kennisgeving of aanmelding van het protest. Autoriteiten mogen demonstranten niet bestraffen vanwege het deelnemen aan een niet-aangemeld protest.

2. ID-controles tijdens demonstraties mogen niet meer worden uitgevoerd zonder wettige bevoegdheid om een identiteitsbewijs te vorderen. De politie wordt verplicht om de ID-controles die ze wel uitvoeren, te registreren. In de registraties worden onder andere de omstandigheden en verdenkingen vastgelegd. De registraties worden gebruikt voor onderzoek naar discriminatie en de politie dient publiek verantwoording af te leggen hierover.

3. De Mobiele Eenheid wordt ontmanteld en de aanwezigheid van politie in burger op demonstraties, de zogenaamde stillen, wordt verboden. Handhavers mogen alleen aanwezig zijn op demonstraties wanneer dit nodig is om een protest te beschermen tegen geweld van anderen.

4. De onafhankelijkheid van journalisten wordt beschermd. Intimidatie, opsluiting en tracking van journalisten door het OM en veiligheidsdiensten stopt. De overheid gaat zich harder inzetten voor het vergroten van de veiligheid, ondersteuning en noodhulp aan journalisten in binnen- en buitenland.

5. Veiligheidsdiensten (zoals de AIVD en de NCTV) en politie-onderdelen zoals TOOI en ID-WIV, worden ontmanteld. Tot dit gerealiseerd is, intensiveren en verbeteren we de strenge, bindende, onafhankelijke democratische controle over deze diensten. Hun bevoegdheden worden ingeperkt, en gegevensverstrekking aan buitenlandse geheime diensten wordt aan banden gelegd.

6. Onafhankelijke NGO's en stichtingen die toezicht houden op onze politiek, rechtsstaat en handhaving zijn onmisbaar voor een gezonde democratie. Deze moeten effectief te werk kunnen gaan met voldoende middelen, zonder onafhankelijkheid te verliezen. Er wordt onderzocht hoe de overheid deze instanties kan steunen, zonder onafhankelijkheid te schaden.

16. Kunst, Cultuur en Media

Samen Verbeelden we een Nieuwe Toekomst

BIJ1 zet zich in voor een bloeiende kunst-, cultuur- en mediasector die de Nederlandse samenleving weerspiegelt, en die toegankelijk en betaalbaar is voor iedereen. Een sector die ons scherp houdt, ons vermaakt en onderwijst, maar die ook haar verantwoordelijkheid neemt voor haar aandeel in de koloniale geschiedenis en het slavernijverleden. BIJ1 strijdt voor genoeg plekken waar makers en kunstenaars hun werk kunnen maken en tonen, terwijl zij ook eerlijk betaald krijgen. Als we ruimte maken voor alle perspectieven en verhalen die onze samenleving rijk is, kan kunst en cultuur en media van grote betekenis zijn voor iedereen.

Cultuur is geen luxeproduct. Cultuur is het cement van de samenleving. In geen andere sector wordt de maatschappelijke realiteit al eeuwenlang zo goed vertolkt als in de kunsten. Om tot een gelijkwaardige sector te komen, moeten alle culturele instellingen en media een goede afspiegeling zijn van de samenleving. BIJ1 wil dat inclusiviteit de norm is en niet alleen een mooie alinea in een subsidieaanvraag. We maken de Code Culturele Diversiteit bindend en stellen extra subsidies beschikbaar voor makers en verhalen die nu niet goed vertegenwoordigd zijn. Ook kijken we eerlijk naar hoe het koloniale verleden nog steeds bepaalt voor welke verhalen er wel of geen plek is. Veel van onze museumcollecties zijn gebouwd op de Nederlandse koloniale geschiedenis en het Nederlandse slavernijverleden, en tonen kunst die gestolen is uit andere landen. We geven deze gestolen kunst per direct terug. Daarnaast maken we een einde aan de onzichtbare armoede in de cultuursector. Want alle kunstenaars en creatieven moeten kunnen leven van hun werk.

Samen bouwen we aan een duurzame sector en een samenleving waarin ruimte is voor creativiteit en radicale verbeeldingskracht. BIJ1 strijdt daarom onder meer voor de volgende punten:

Voor de Makers

1. We stellen structureel meer fondsen beschikbaar op het gebied van kunst, cultuur en media. We versimpelen de subsidie en prestatie-voorwaarden, waardoor meer makers aanspraak kunnen maken op deze fondsen.

2. De Wet Werk & Inkomen Kunstenaars wordt weer in het leven geroepen en er komt structurele inzet om een einde te maken aan de armoede in de kunst, cultuur en mediasector. Hierbij wordt extra aandacht besteed aan de gender pay gap die onder kunstenaars groter is dan in andere sectoren. Er wordt een omvangrijk onderzoek ingesteld naar de oorzaken van dit grote inkomensverschil, waarbij zaken als de baby-boete ('child-penalty'), de rol die kunstinstellingen, galeries, verzamelaars en kunstacademies spelen in het in stand houden van deze ongelijkheid, onderzocht worden.

3. We investeren in betaalbare en toegankelijke plekken en vrijplaatsen, waar kunst gemaakt en getoond kan worden. Bestaande vrijplaatsen worden erkend en behouden. Nieuwe vrijplaatsen worden praktisch, financieel en juridisch ondersteund.

4. Onafhankelijke (lokale) media en journalistiek worden gestimuleerd en versterkt. Monopolievorming wordt tegengegaan.

5. Bij toekomstige crises, zoals een bankencrisis of een pandemie, worden zzp-ers, flexwerkers, makers en instellingen die weinig of geen subsidie krijgen net zo ruimhartig gecompenseerd als de instellingen die onder de basisinfrastructuur vallen.

Een Inclusieve Cultuursector

1. We investeren fors in de Fair Practice Code en de Code Culturele Diversiteit en maken deze bindend. Er komen extra middelen voor kleinere instellingen, onafhankelijke makers en de NPO om deze codes in te voeren.

2. Het wordt verplicht voor culturele- en media-instellingen om aandacht te hebben voor de Nederlandse koloniale geschiedenis en slavernijverleden, vanuit het perspectief van de voormalige koloniën.

3. We zorgen dat roofkunst die in Nederlandse handen is wordt teruggegeven. Nederlandse musea gaan geen uitleenovereenkomsten meer aan met musea die grootschalig roofkunst tentoonstellen. Daar waar er behoefte aan is helpen we het (financieel) mogelijk te maken dat teruggegeven kunst wordt geconserveerd en tentoongesteld op de plek waar het thuishoort.

4. Er komt een sectorbreed onafhankelijk onderzoek naar de stand van zaken op het gebied van representatie en diversiteit in besluitnemende functies binnen media- en cultuurfondsen.

5. We zorgen voor een goede bewaking van de representativiteit van media, waarbij regionale media, lokale media en doelgroepmedia worden beschermd.

6. We willen een publieke omroep die onafhankelijk blijft en niet door de overheid of door de commercie wordt beïnvloed. Omroepen die racistische en discriminatoire denkbeelden verspreiden krijgen geen ruimte.

Toegankelijkheid & Educatie

1. De toegangsprijzen van musea en culturele instellingen gaan flink omlaag, zodat iedereen van kunst en cultuur kan genieten, ongeacht hun inkomen. De toegang tot Rijksmusea wordt gratis.

2. Culturele instellingen, mediamakers en creatieve makers worden bij subsidieaanvragen ook beoordeeld op toegankelijkheid voor mensen met een beperking. Het gebruiken van schrijf- en/of gebarentolken, ondertiteling, meertaligheid en toegankelijke communicatie wordt de norm.

3. We sturen aan op gratis toegankelijke, online programma's van de publieke omroep.

4. Er komt een cultuurbudget voor ieder kind dat zich in Nederland bevindt.

5. Kunst- en cultuureducatie wordt een verplicht onderdeel van zowel het basisonderwijs als het voortgezet onderwijs en het mbo. Hierbij wordt samenwerking gezocht tussen onderwijs, de culturele omgeving van de school en de kunst- en cultuursector. Ook participatie in de vrije tijd is toegankelijk en betaalbaar voor ieder kind.

6. Initiatieven die kunst en cultuur toegankelijk maken voor jeugd en jongeren moeten hetzelfde beoordeeld worden als initiatieven voor volwassenen. De waardering hiervan ligt nu (te) ver uit elkaar.

17. Digitale Rechten en Technologie

Technologie voor Mens, Dier en Planeet

BIJ1 staat voor een wereld waarin technologie mens, dier en planeet dient, en niet wordt gebruikt om hen uit te buiten. We willen naar een wereld waarin technologische vooruitgang het leven van ons allemaal verbetert. Waarin technologie wordt gebruikt om discriminatie tegen te gaan, schaarste te verminderen, levens te redden, het klimaat te beschermen, onderdrukte groepen een stem te geven, om werk gemakkelijker en minder vervreemdend te maken en voor zo veel meer.

Onder het kapitalisme wordt technologische vooruitgang niet gebruikt in het voordeel van iedereen, maar om de winsten van een kleine groep kapitalisten te vergroten. Ideeën en innovaties, zoals levensreddende medicijnen, worden met patenten gemonopoliseerd, zodat ze door niemand zonder betaling en toestemming mogen worden gebruikt. Automatisering wordt niet gebruikt om mensen te bevrijden van zwaar en vervreemdend werk, maar om mensen juist steeds meer te kunnen behandelen als machines. Het internet wordt gebruikt door enorme bedrijven die uit winstbejag de lelijkste kanten van de mensheid aanmoedigen. Enorme hoeveelheden energie en werk worden gebruikt voor het verzamelen en verwerken van data, maar niet om mens en planeet te helpen. In plaats daarvan gebruiken bedrijven het om mensen verder uit te buiten, en overheidsinstanties zoals de politie, inlichtingendiensten, de belastingdienst en UWV om mensen te discrimineren, onderdrukken en surveilleren.

Om de weg naar een betere wereld voor iedereen vrij te maken, wil BIJ1 dat technologie niet in dienst staat van een kleine groep kapitalisten en onderdrukkende instanties, maar van de hele mensheid. BIJ1 strijdt daarom onder meer voor de volgende punten:

Technologie en Digitalisering van en voor Iedereen

1. Toegang tot het internet is een basisrecht en moet daarom voor iedereen toegankelijk zijn. Er komt gratis internettoegang voor iedereen. Om digitale ongeletterdheid tegen te gaan, moet iedereen gratis toegang kunnen krijgen tot educatieprogramma's over (verantwoord) internetgebruik en digitale rechten.

2. Technologie, informatie en innovatie zijn verdiensten van de hele mensheid waarop niemand het alleenrecht mag claimen. Patenten en alle andere vormen van "intellectueel eigendom" worden afgeschaft en er komt een eind aan bedrijfsgeheimen. Tot dit is gerealiseerd zet BIJ1 zich in voor het gebruik van open source en open standaarden in de publieke en private sector en voor het toestaan van piraterij. Niet alleen van media en software, maar van alle andere innovaties, zoals medicijnen en apparaten.

3. Iedereen krijgt het recht producten te repareren en te verbeteren, zonder dat de garantie vervalt. Fabrikanten worden verplicht rekening te houden met repairability, en moeten benodigdheden voor reparatie, zoals reserveonderdelen en reparatiehandleidingen, aanbieden.

4. Het aanbod van online diensten, zoals browsers, zoekmachines en social media platforms, moet diverser. Internettoegang moet niet afhankelijk zijn van het verplicht gebruiken van bepaalde diensten.

5. De rechten en behoeften van mensen en planeet staan centraal in het digitaliseringsbeleid. Toegankelijkheidseisen en de ervaringen van mensen met een beperking worden meegenomen. Alternatieve kanalen zoals telefoon of fysieke loketten, blijven beschikbaar voor iedereen die daar behoefte aan heeft.

6. Het ontwikkelen, onderhouden en innoveren van technologische ontwikkelingen, zoals het gebruik van AI, berust op de uitbuiting van grondstoffen en mensen uit het Globale Zuiden, terwijl het slechts ten goede komt aan het Globale Noorden. Digitaliseringsbeleid bestrijdt daarom deze vormen van hedendaags kolonialisme.

7. De overheid zet zich in voor de ontwikkeling van open source en open standaarden in de publieke en private sector.

Privacy en Veiligheid

1. Handel in privé-informatie wordt volledig verboden en het opslaan van privé-gegevens door bedrijven en overheid wordt verder geminimaliseerd.

2. End-to-end encryptie blijft gewaarborgd en wordt gestimuleerd. Client side device scanning, zoals het Chat Control voorstel van de Europese Unie, wordt tegengehouden. Netneutraliteit blijft beschermd.

3. Online en offline surveillance wordt flink ingeperkt en grotendeels verboden. Zo wordt het cameratoezicht in de openbare ruimte en het aantal camera's in de publieke ruimte teruggebracht, wordt bestaande wetgeving tegen het filmen van de openbare weg met beveiligingscamera's strikt gehandhaafd, en worden politiesurveillanceprogramma's zoals 'camera in beeld' ontmanteld. Technologie die het mogelijk maakt om mensen op afstand te identificeren, zoals gezichtsherkenningstechnologie, wordt verboden. Surveillance van activisten, demonstraties en protest stopt.

4. Communicatie wordt veilig verstuurd en is alleen te lezen voor de afzender en ontvanger. De inhoud van iemands telefoon, cloud of ander apparaten blijft privé. Alleen als er een strafrechtelijke verdenking is, kan dit onder strenge voorwaarden anders zijn.

5. Op scholen en universiteiten vindt geen indringende surveillance plaats tijdens de examens, in de gangen of via leerlingvolgsystemen.

6. Big Tech monopolies worden opgebroken. Het op surveillance gebaseerde bedrijfsmodel van Big Tech wordt verboden. Belangenorganisaties worden in staat gesteld goede controle te kunnen uitoefenen op 'Big Tech' en de overheid, in het bijzonder waar het gaat om AI.

7. Er komt een integrale aanpak om techbedrijven aan te pakken die misbruik maken van geavanceerde kunstmatige intelligentie (AI) en algoritmes. Dit omvat onder andere optreden tegen het promoten van mis- en disinformatie en racisme door techbedrijven, en het rangschikken en scoren van medewerkers en verdelen van werk met algoritmes, in de tech platform economie. De data en informatie waar AI systemen op zijn gebouwd zijn niet discriminerend of zonder toestemming van en vergoeding voor de oorspronkelijke bron ingezet.

Technologie die ons Beschermt

1. Er komt actief overheidsbeleid tegen discriminatie en etnisch profileren in de digitalisering van overheidsdiensten: van het ontwerp van algoritmes tot aan het evalueren van digitaliseringsprocessen. De leidende stem van gemarginaliseerde groepen die het hardst door discriminatie en etnisch profileren worden geraakt, is in dit proces onmisbaar. Er komt een onafhankelijke toezichthouder die toeziet op de strijd tegen discriminatie, etnisch profileren en het schenden van mensenrechten in dataverzameling over burgers door de overheid. Deze toezichthouder heeft het mandaat om deze data op te vragen, te beoordelen en wettelijk bindend advies te geven aan overheidsinstanties. Er komt een verbod op het gebruik van etniciteit en nationaliteit in risicoprofielen.

2. Discriminerende algoritmen worden verboden en ontmanteld. Er komt een instantie die mensenrechtentoetsen uitvoert op AI-software, die de software reguleert en keurt voordat het op de markt komt, zodat discriminatie wordt voorkomen en mensenrechten bevorderd en beschermd.

3. Er komt een minister voor digitale zaken die zich onder andere inzet voor de bescherming van digitale mensenrechten. Deze minister overziet digitaliseringsprojecten bij de overheid en zorgt dat mens en planeet hierbij centraal staan. Er wordt voortgebouwd op bestaande kennis in het veld, van NGO's tot aan de Autoriteit Persoonsgegevens (AP). De AP krijgt meer middelen om hun taak als waakhond ter bescherming van persoonsgegevens goed te kunnen uitvoeren.

4. De overheid investeert in (digitale) infrastructuur en technologie, waaronder AI-technologie in het publieke belang. Het garanderen en beschermen van mensenrechten blijven hierin centraal staan, en zullen worden gecontroleerd. De afhankelijkheid van techbedrijven wordt verminderd.